2024 Basit Usul Hadleri ve Şartları

Ülkemizde vergi mükellefleri, iki ana kategoriye ayrılmaktadır: 

• Gerçek usulde gelir vergisine tabi olanlar
• Basit usulde gelir vergisine tabi olanlar

Bu ayrım, vergi mükelleflerinin gelirlerinin tespit ve beyan şekline göre belirlenir. 

Her iki yöntemin de kendine özgü kuralları ve uygulamaları bulunmaktadır.

Gerçek usulde vergilendirme, genellikle daha büyük ölçekli işletmeler ve yüksek gelirli bireyler için geçerli olan bir sistemdir. Bu yöntemde, mükelleflerin gelirleri ayrıntılı bir şekilde tespit edilir, giderler belgeye dayalı olarak hesaplanır ve net kazanç üzerinden vergi ödenir. Gelir ve giderlerin doğru ve eksiksiz bir şekilde beyan edilmesi, defter tutma zorunluluğu ve çeşitli muhasebe kurallarına uyulması gibi yükümlülükler, bu yöntemin temel özelliklerindendir.

Basit usulde vergilendirme ise daha küçük ölçekli işletmeler ve düşük gelirli mükellefler için tasarlanmış bir sistemdir. Bu yöntemde, vergi hesaplaması daha basitleştirilmiş bir şekilde yapılır ve defter tutma zorunluluğu bulunmaz. Basit usulde vergilendirme, özellikle küçük esnaf ve zanaatkarlar için önemli kolaylıklar sağlamaktadır. 

Çünkü Gerçek Usule Tabi olan mükelleflerin ödemesi gereken KDV, gelir vergisi, stopaj vergisi gibi zorunluluklar varken; Basit Usule Tabi olan mükelleflerin tek zorunluluğu basit usulde ticari kazançlarının vergisidir.

Basit usulde vergilendirme yöntemi ile ilgili tüm detayları, avantajları, kimlerin bu yöntemden yararlanabileceği ve nasıl başvurulacağı gibi merak ettiğiniz her şeyi bu rehberde bulabilirsiniz. 

Basit Usul Vergilendirme Nedir?

Basit usulde vergilendirme, belirli bir dönemde elde edilen gelirler ile yapılan giderler arasındaki fark esas alınarak belirlenen bir vergi türüdür ve bu vergi mükellefi grubuna giren kişiler için uygulanır. Ülkemizde, 1998 yılına kadar kullanılan götürü usulde vergilendirme yönteminde bazı aksaklıklar yaşanması nedeniyle daha adil ve etkin olması adına basit usulde vergilendirme sistemi getirilmiştir.

Basit usul vergilendirme şartları ise şu şekildedir:

• Kendi işinin başında çalışmak. Eğer işçi veya çırak çalıştırıyor, ölüm gibi sebeplerle işyerinin başında eş veya çocuk bulunuyorsa bu şart bozulmaz.
• İş yerinin iş sahibinin üzerine olması hâlinde emsal bir kira bedeli belirlenip ona bakılacaktır. Ancak kiralanmışsa; yıllık kira bedeli büyükşehir belediye sınırlarında 55 bin TL’yi, diğer belediye bölgelerinde ise 34 bin TL’yi aşmamalıdır.
• Ticari, mesleki ya da zirai iş faaliyeti sebebiyle gerçek usul mükellefi olmamak gerekir.

Basit Usul Vergilendirmenin Tanımı ve Kapsamı

Basit usul vergilendirme, kapsamı itibarıyla pek çok farklı avantaj barındıran bir yöntemdir. Güncel özel şartları uyarınca sahip olduğu kapsam ve detaylar ise şu şekildedir:

Düşük Maliyetler

Maliyet anlamında düşük bir hedeflemesi vardır. 

Yasalar uyarınca satın alınan ürünlerin olduğu gibi ya da işlem gördükten sonra satılmaları hâlinde yıllık alım tutarı 690 bin TL’yi, satış tutarı ise 1 milyon 100 bin TL’yi geçmediği takdirde basit usulde vergilendirme söz konusu olur.

Bununla birlikte işyerlerine maliyeti de düşüktür. İşletmelerin muhasebe ya da vergi danışmanlığı gibi harcamalarını azaltır.

Kolay Uygulama

Diğer vergilendirme yöntemine kıyasla uygulaması çok daha kolaydır. İşletmeler için vergi hesaplaması ve muhasebe kayıtlarını kolaylaştırır.

Düşük Beyanname Yükü

Belirli bir matrah üzerinden vergilendirme söz konusu olduğu için standart gider oranları kullanılır. İşletmelerin detaylı gider hesaplama zorunluluğu bulunmaz. Beyanname yükü hafifler.

Bunların yanı sıra basit usul vergilendirmenin avantajlarını şöyle listeleyebiliriz:

• Yasalar uyarınca muhasebe defteri tutma zorunluluğu yoktur.
• Üç ayda bir verilen geçici vergiden muafiyet söz konusudur.
• Hizmet ve teslim faaliyetleri KDV’den istisnadır. Dolayısıyla KDV beyannamesi vermeye gerek kalmayacaktır.
• Ücret giderleri ve kira gibi sebeplerle muhtasar beyanname verme gerekliliği yoktur.
• Ticari kazanç tespitinde amortismana dahil edilen iktisadi kıymet satış ve alışları önemsizdir.
• Yıllık beyannameler sırasında indirimler uygulanabilir. Genç girişimcilerin de faydalanacağı pek çok indirim söz konusudur.

Basit Usul Vergilendirmenin Dezavantajları

Basit usul vergilendirmenin, iki dezavantajı vardır:

Düşük Gelir Sınırı

Basit usulde vergilendirilen bir mükellefin alım satım dışındaki işinden gelirinin 340 bin TL’yi aşması durumunda mükellefliği ortadan kalkar.

Benzer şekilde, basit usulde vergilendirilen bir mükellef için alım – satım ve diğer işleriyle birlikte yıllık satış ve iş hasılatı toplamına bakılacaktır. 2024 yılı için, ortaya çıkan sonuç 690 bin TL’yi geçmiyorsa kişi ve kurumların basit usulde vergilendirileceği ifade edilmiştir.

Bu da basit usul vergilendirmeden yararlanmak için sektörel bazda düşük bir gelir sınırı anlamına gelir.

Belgeleme Yükü

Yasalar gereği muhasebe defteri tutmaya, KDV beyannamesi vermeye veya üç ayda bir verilen geçici vergileri ödemeye gerek kalmasa da yıllık beyannamelerin düzgün takip edilmesi gerekir. Gelir – gider beyanlarının eksiksiz yapılma zorunluluğu basit usul vergilendirme için belgeleme işleminin ne kadar önemli olduğunu gösterir.

Basit Usul Vergilendirmeye Geçiş Şartları

Gerçek usul mükellefi, iki ardışık takvim döneminde de basit usul şartlarını aşan gelir seviyelerine ulaşamazsa, basit usule geçiş yapabilme hakkını kazanır. Bu durum, mükelleflerin daha az karmaşık ve maliyetli bir vergi sistemi olan basit usule geçiş yapmalarına olanak tanır. Dolayısıyla, mükelleflerin 2024 yılı için belirlenen basit usul hadleri hakkında bilgi sahibi olmaları oldukça önemlidir. Bu bilgi, vergi planlaması ve geçiş süreçleri açısından kritik öneme sahiptir.

Eğer gerçek usul mükellefi, belirlenen şartları karşılayarak basit usule geçiş hakkı kazanmışsa, bu durumu resmi olarak gerçekleştirmek için vergi dairesine bir dilekçe ile başvuruda bulunmalıdır. Bu dilekçede, mükellefin son iki takvim döneminde elde ettiği gelirlerin basit usul hadlerini aşmadığını belgeleyen bilgilerin yer alması gerekmektedir. Vergi dairesi, bu başvuruyu değerlendirerek mükellefin basit usule geçişini onaylayabilir.

Diğer yandan, eğer mükellef, faaliyetleri sırasında belirlenen basit usul hadlerini aşarsa, yani yıllık gelir ve satış tutarları belirlenen sınırların üzerine çıkarsa, bu durumu derhal vergi dairesine bildirmelidir. Mükellef, benzer şekilde vergi dairesine bir dilekçe ile başvurarak gerçek usule geçiş yapmalıdır. Bu bildirim, vergi kanunlarına uyum sağlama ve olası cezai yaptırımlardan kaçınma açısından önemlidir.

Basit Usul Vergilendirmede Yükümlülükler

Basit usule tabi mükellefler yanlarında sigortalı işçi çalıştırabilirler. Çalışanların elde ettikleri ücretler üzerinden işverenlerin tevkifat yapma yükümlülüğü bulunmadığından, bu ücretler tevkifata tabi olmayan ücret kapsamında değerlendirilir. Ücret geliri elde eden çalışanın ücret gelirlerine ilişkin matrah asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşarsa, bu durumda çalışanın kendisi aşan kısım için yıllık beyanname vermek zorundadır.

İşyeri kira olan basit usul mükelleflerinin kira stopajı beyan etme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, kira ödemelerinin banka veya PTT üzerinden yapılması gerekmektedir. Bu, kira ödemelerinin izlenebilirliği ve belgelenmesi açısından önemlidir.

Basit usul mükellefleri, yanlarında çalışan işçiler için her ay SGK Hizmet Bildirgelerini beyan etmekle yükümlüdürler. Basit usule tabi mükelleflerin her yıl şubat ayı içerisinde yıllık beyannamelerini vergi dairesine verme zorunluluğu, 01.01.2021 tarihinden itibaren Gelir Vergisi Kanunu'nda yapılan değişiklik ile kaldırılmıştır.

Basit usule tabi bir mükellef, diğer kazançları için yıllık beyanname vermek zorunda olsa bile, basit usule ilişkin kazançlarını bu beyannamelere dahil etmeyecektir. Ancak, kazanç tespiti, belge düzeni ve mükellefiyetlerine ilişkin diğer yükümlülükler konusunda herhangi bir istisna bulunmamaktadır. Dolayısıyla, bu yükümlülükler mevcut mevzuat hükümlerine göre yerine getirilmeye devam edilmelidir.

Defter beyan sistemine kayıtlı olan basit usule tabi mükellefler, kayıtlarını üçer aylık dönemler itibariyle defter beyan sistemi üzerinden yapmalıdır. Üçer aylık dönemlere ilişkin kayıtlar, ilgili dönemin kapanmasını takip eden ayın son gününe kadar tamamlanmalıdır. Bu sistem, mükelleflerin vergi kayıtlarını düzenli ve şeffaf bir şekilde tutmalarını sağlamaktadır.

Basit Usul Vergilendirmeden Çıkış Şartları

Basit usule tabi olmanın şartlarından herhangi birini bir takvim yılı içinde kaybettiğiniz zaman ya da kendi isteğinizle vergi dairesine dilekçe ile başvurduğunuz takdirde Gerçek Usule geçiş yapabilirsiniz.

Vergi kavramına dair merak ettiğiniz bütün detaylara, “Vergi Nedir, Vergi Türleri Nelerdir?” başlıklı içeriğimizde yer vermiştik. İlgili içeriği de okuyarak, vergiye dair detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.