Gelir Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

Gelir testi, bireylerin ve ailelerin ekonomik durumlarını belirlemek amacıyla yapılan bir değerlendirme sürecidir. Bu test, Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında bulunmayan yurttaşların ve aile üyelerinin gelir tespiti yapılarak sağlık hizmetlerinden faydalanmalarına olanak tanır. Bireylerin gelir düzeylerini, sahip oldukları varlıkları ve diğer gelir kaynaklarını dikkate alan gelir testi; söz konusu kişilerin ihtiyaç sahibi olup olmadıklarını belirler. 

Nisan 2017’ye kadar gelir testi yaptırılması zorunlu tutuluyordu. Fakat o dönemde yapılan değişiklikle gelir testi yaptırma zorunluluğu kaldırıldı. Bütün yurttaşlar için asgari ücretin üçte biri oranında tutar belirlendi ve sosyal güvencesi olmayan kişilerin dışarıdan ödeme yaparak Genel Sağlık Sigortası kapsamına girebileceği açıklandı. İsteğe bağlı gelir testi yaptırdığında yeterli geliri olmadığı tespit edilen kişilerin ve hanelerindeki aile bireylerinin ise ödeme yapmadan genel sağlık sigortası kapsamına alınacağı duyuruldu.

Gelir testine dair merak edilen tüm noktaları ele aldık.

Gelir Testi Nasıl Yapılır?

Gelir testi başvurusu için herhangi bir süre kısıtlaması bulunmaz. Bu kısıtlamadan sadece işsizlik durumu hariç tutulmuştur. Eğer bir işsizlik durumu varsa işsiz olan kişilerin, çalıştıkları son kurumun kendilerine Genel Sağlık Sigortası kapsamından çıktıklarını tebliğ etmesini takiben en geç bir ay içinde gelir testine başvurması gerekir.

Gelir testi, belirli bir prosedür ve kriterler çerçevesinde gerçekleştirilir. Bu süreç; başvuru, değerlendirme ve sonuç alma aşamalarından oluşur. Gelir testi, bireylerin ve ailelerin ekonomik durumlarını objektif bir şekilde değerlendirmek için çeşitli belgeler ve bilgiler kullanılarak yapılır. Genel Sağlık Sigortası tescilinin yapılması anından itibaren sağlık primini devletin ödediği kişiler ile asgari ücretin üçte biri üzerinden prim ödeyenlerin hane ziyaretleri her yıl yenilenir.

Gelir tespiti, bazı durumlarda da yenilenir. Doğum, ölüm, boşanma, evlenme gibi nedenlerle hanedeki aile bireyi sayısının değiştiğinin tespiti hâlinde ya da kişinin ödeyeceği prim miktarında azalma olmasını gerektirecek gelir düşüşü durumunda gelir tespiti yenilenir. 

Gelir Testinin Kapsamı ve Amaçları

Gelir testi; Genel Sağlık Sigortası kapsamında bulunmayan, çalışmayan veya iş yeri sahibi olmayan; 65 yaş, harp veya vazife malullüğü aylığı ya da işsizlik ödeneği gibi herhangi bir gelire sahip olmayan kişileri kapsar. Söz konusu kişiler, uygun bulunmaları durumunda Genel Sağlık Sigortası kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabilir.

Gelir tespiti için esas alınan kişiler aynı hanede yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyükbaba ve büyükanneden oluşan aile üyeleridir. Yaşları fark etmeksizin aynı hane içinde yaşayan evli olmayan çocuklar gelir tespitinde aile içinde kabul edilir. Ayrıca öğrenim nedeniyle geçici olarak aynı hanede yaşamayan 25 yaşını doldurmamış bekar çocuklar da öğrenim hayatları süresince aile içinde kabul edilir.

Aynı hane içinde birden çok aile yaşıyorsa her aile için ayrı ayrı gelir tespiti yapılır. Gelir testine tabi tutulan kişi, aynı hanede yaşamayan anne ve babasına bakmakla yükümlü olacaksa ayrı ayrı gelir tespiti yapılır. 

Gelir Testi Kimler Tarafından Yapılır?

Gelir testi, genellikle devlet kurumları veya yetkilendirilmiş sosyal hizmet kuruluşları tarafından yapılır. Bu kurumlar, başvuruları değerlendirir ve gerekli incelemeleri yaparak bireylerin ve ailelerin ekonomik durumlarını belirler.

Gelir Testi Ne İşe Yarar?

Gelir testi, Genel Sağlık Sigortasından faydalanamayan yurttaşların sağlık hizmetlerini kesintisiz şekilde edinmesini sağlar. Herhangi bir sosyal güvence kapsamında bulunmayan vatandaşların mevcut gelirlerinin tespit edilmesi sonucu GSS primi ödeyip ödemeyecekleri belirlenir.

Gelir Testinin Yapılış Aşamaları

Gelir testi için önce başvuru yapılır ve değerlendirme süreci beklenir. Ardından olumlu veya olumsuz olarak sonuç belirlenir. Şimdi, gelir testi aşamalarına yakından bakalım.

Aşama 1: Başvuru

Gelir testi başvurusu için kişiler, ikametgâhlarının bulunduğu il ya da ilçedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na başvuru yapmalıdır.

e-Devlet Başvurusu

e-Devlet üzerinden gelir testi başvurusu yapmak mümkün değildir. e-Devlet üzerinden sadece mevcut gelir testi başvurusunun sonuçları görüntülenebilir.

Belgelerle Başvuru

Gelir testi başvurusu için herhangi bir belge götürülmez. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na nüfus cüzdanınız ile başvurduğunuz zaman size bir form doldurtulur ve o form aracılığıyla işlemleriniz başlatılır.

Aşama 2: Değerlendirme ve Sorgulama

Başvuru yapıldıktan sonra ilgili kurumlar tarafından başvurular değerlendirilir ve gerekli sorgulamalar yapılır. Bu süreçte bireylerin ve ailelerin gelir düzeyleri, sahip oldukları varlıklar ve diğer gelir kaynakları incelenir.

Aşama 3: Sonuç Alma

Değerlendirme ve sorgulama süreci tamamlandıktan sonra gelir testi sonuçları belirlenir. Sonuçları e-Devlet üzerinden öğrenebileceğiniz gibi Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na başvurarak da öğrenebilirsiniz.

Gelir Testi Sonucunu Etkileyen Faktörler

Gelir testinin sonuçları, başvuran kişilerin hem kendilerinni hem de ailelerinin gelirleri doğrultusunda bazı faktörler çerçevesinde belirlenir.

Aile Geliri

Aile geliri, gelir testi sonucunu etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Ailede çalışan bireylerin gelirleri, toplam aile geliri olarak nitelendirilir ve bu gelir düzeyi, ihtiyaç sahibi olup olmadıklarını belirler.

Taşınır ve Taşınmaz Varlıklar

Bireylerin ve ailelerin sahip oldukları taşınır ve taşınmaz varlıklar da gelir testi sonucunu etkileyen faktörler arasındadır. Bu varlıklar, ekonomik durumun belirlenmesinde önemli kriterler olarak kullanılır.

Diğer Gelir Kaynakları

Kira ve faiz geliri gibi gelir kaynakları da gelir testinin sonucuna doğrudan etki eden faktörlerdir. 

Gelir testi için değerlendirmeye tabi tutulan bütün gelirlerin listesi ise şu şekildedir:

• Aile aylık geliri
• Aile kendi evinde oturuyorsa ya da oturdukları evde kira ödemiyorlarsa evin rayiç bedelinin 240’ta biri
• Ailenin oturmadığı başka bir konutu varsa sahip oldukları her bir konutun 240’ta biri
• Ailenin oturmadığı konutlarından kira gelirleri varsa söz konusu kira bedellerinin tamamı
• Ailenin sahip olduğu dükkânlar için rayiç bedelinin 240’ta biri
• Ailenin arazileri ve tarlalarının rayiç bedellerinin 240’ta biri
• Binek otomobilleri veya ticari amaçlı binek araçları için rayiç bedellerinin 120’de biri
• Aile büyükbaş veya küçükbaş hayvanlara sahipse il veya ilçe tarım müdürlükleri tarafından bu hayvanlar için tespit edilen aylık gelir
• Bankada bulunan mevduat hesaplarının aylık faiz getirilerinin iki katı tutarı
• Düzenli alınan yardım veya burs gibi ödemelerin aylık ortalaması
• Diğer bütün gelirlerin aylık ortalaması

Bütün bu gelir kalemlerinin yanında ailenin harcama yaptığı bazı alanlarda da hesaba katılan faktörler vardır. Bu faktörlerin başlıcaları şu şekildedir:

• Gıda
• Giyim
• Eğitim
• Sağlık
• Ulaşım
• Yiyecek
• Sigara

Yapılan bütün incelemelerin ardından aile içindeki bireylere düşen aylık gelir tutarının güncel prime esas kazancın alt sınırının üçte birinden az olması hâlinde aile bireyleri ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler Genel Sağlık Sigortası kapsamında değerlendirilir.

Bunun sonucunda aile bireyleri sağlık hizmetlerinden yararlanırken herhangi bir prim ödemez. Gelir testi olumlu sonuçlanan kişilerin prim ödemeleri SGK tarafından ilgili kamu idarelerinden tahsil edilir.

Devlet destekleri ve katkıları sadece bireysel uygulamalarla sınırlı değil. İşletmelere de çeşitli destekler sunulur. “İşletmeler İçin Devlet Destekleri Rehberi” yazımız ile devletin işletmelere yönelik uyguladığı destekler hakkında detaylı bilgiler edinebilirsiniz.