Hastalık İzni Nedir?

Anayasa’nın 50. maddesinde de belirtildiği gibi “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır.” Bu hak doğrultusunda çalışanların kullanabileceği çeşitli izinler bulunur. Bu izinlerden biri de hastalık iznidir. 

Hastalık izni, en genel anlamıyla bir rahatsızlık durumunda çalışanlara iyileşmeleri için süre tanıyan bir izin türüdür. Ancak bir çalışanın hastalık izni kapsamında izin kullanabilmesi için çeşitli şartları yerine getirmesi gerekir. “Peki, bu şartlar nelerdir?” diye merak ediyorsanız tüm detayları ile hastalık izni kavramını incelemeye başlayalım. 

Hastalık İzni Nasıl Alınır?

Hastalık izni, bir çalışanın iş sürecinde rahatsızlanması halinde kullanabileceği ve daha çabuk iyileşmek için dinlenme süresi elde edebileceği izin türü olarak karşımıza çıkar. Bu izin türü ile ilgili detaylar ise 4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile belirlenir. Kısacası yasalar ile çalışanın rahatsızlık durumunda alacağı iznin hastalık izni olarak sayılıp sayılmayacağı ya da izin sürecinde ücretini alıp alamayacağı gibi konulara açıklık getirilir. 

Rahatsızlanma durumunda çalışan kişi, hastalık izni alabilir ve bir süre işe gelmeyerek dinlenme hakkını kullanabilir. Çalışanın hastalıktan dolayı işe gelmediği bu süre için de Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Yani çalışan, hastalık iznine ayrılsa bile iş göremezlik ödeneği olarak ücretini alabilir. Ancak bunun için iznin hastalık izni kapsamında değerlendirilmesi ve bunun için çeşitli şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu şartları ise şu şekilde sıralamak mümkün: 

• Çalışanın sigortalılık durumunun geçerli olması
• Çalışanın hastalık izninin başladığı tarihten önceki son 1 yıl içinde en az 90 günlük sigorta priminin ödenmiş olması 
• Hastalık durumu ve istirahat süresinin belirtildiği doktor raporunun alınması 

Tüm bu şartlar yerine getirildiği takdirde çalışan, hastalık izni ve bu izin süresince iş göremezlik ödeneği alabilir. Ancak çalışanın kaç gün hastalık izni alabileceği, raporun tek hekimden veya heyetten alınmasına göre değişiklik gösterir. 

Bir Çalışan Maksimum Kaç Gün Hastalık İzni Alabilir? 

Yukarıda da belirttiğimiz gibi çalışanın hastalık durumundan dolayı alacağı rapor türüne göre hastalık izni süresi değişebilir. Bu nedenle bir çalışanın alabileceği maksimum izin süresini rapor türlerine göre incelemekte fayda var. 

Çalışan, hastalık durumunda bir sağlık kuruluşundan veya iş yeri hekiminden rapor alabilir. Ancak iş yeri hekimleri, çalışana maksimum 2 gün rapor verebilir. İyileşmek için daha fazla dinlenme süresine ihtiyaç varsa sağlık kuruluşlarından rapor alınması gerekir. 

Sağlık kuruluşlarındaki hekimler tarafından maksimum 10 günlük rapor yazılabilir. Hekim, bu 10 gün sonunda kontrol muayenesi talep ederek çalışanının iyileşmemesi durumunda raporu 10 gün daha uzatabilir. Ancak hekimlerin yıllık rapor yazma süreleri 40 gündür. Buna bağlı olarak hastalık durumu daha ciddiyse ve iyileşmek için daha fazla süreye ihtiyaç duyuluyorsa tek hekim raporu yeterli gelmeyebilir. Böyle bir durumda heyet raporu gerekir. 

Heyet raporu, birden çok hekimin onayı ile alınabilen ve daha uzun istirahatın gerekli olduğu durumlarda tercih edilebilen bir rapor türüdür. Heyet raporlarının süresi ise maksimum 6 aydır. Ancak hayati durum söz konusu ise rapor süresi uzatılabilir. 

Hastalık İzni Yıllık İzinden Düşer mi?

Hastalık izni ile ilgili merak edilen bir diğer konu da çalışanların sahip olduğu diğer izin türü olan yıllık izin süresinden düşüp düşmediğidir. Çalışanların iş yerinde hizmet sürelerine göre belirlenen yıllık izin, çalışanların hizmetlerinden kaynaklı hak ettiği bir izin türüdür. Örneğin 1 yıldan 5 yıla kadar hizmet süresi olan bir çalışanın hak ettiği yıllık izin süresi 14 gündür. Peki, hastalık izni alan bir çalışanın istirahat süresi yıllık izin hakkından düşer mi? 

Bu sorunun cevabını verebilmek için İş Kanunu’nun 56. maddesine bakmak gerekir. Bu maddede dinlenme ve hastalık izinlerinin yıllık izinden sayılmayacağı açıkça belirtilir. Yani bir çalışanın kullandığı hastalık izni, yıllık izin hakkından düşürülemez. Çünkü hastalık izni ve yıllık izin, çalışanların dinlenme hakları kapsamında kullanabileceği farklı izin türleridir. Bu nedenle bu izin sürelerinin ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir.
Yıllık izin hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz “Yıllık İzin Nedir”   yazımızı okuyabilirsiniz. 

Hastalık İzni Verilmezse Ne Olur? 

Hastalık izni, kanunlar çerçevesinde çalışanlara tanınan bir haktır. Yukarıda belirttiğimiz tüm şartlar yerine getirildiği müddetçe çalışanlar, rapor kapsamında belirtilen süre boyunca hastalık iznine ayrılabilir. İşveren tarafından çalışanın hastalık izni hakkı engellenirse bu hak ihlalinden kaynaklı olarak çalışan, yasal yollara başvurabilir.  

Ancak bir rahatsızlıktan dolayı alınacak iznin hastalık izni olarak değerlendirilmesi için rapor alınması şarttır. Eğer çalışan, raporsuz hastalık iznine ayrılırsa Sosyal Güvenlik Kurumu’na rapor sunulmadığı için işe gelmediği süre boyunca iş göremezlik ödeneği alamaz. 

Kamuda ve Özel Sektörde Hastalık İzni 

Hem kamuda hem de özel sektörde çalışanlar için hastalık izni şartları ve kapsamı için yukarıda belirttiğimiz tüm hususlar geçerlidir. Memur hastalık izni açısından da tek hekim ve heyet raporu süreleri aynı şekilde işler. 

Ancak yukarıda belirttiğimiz detaylara ek olarak bir memurun alabileceği maksimum hastalık izin süresi, Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları İle Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’i belirlenir. Buna göre kanser, verem ve akıl hastalığı gibi uzun süreli tedaviye ihtiyaç duyulan bir hastalık durumunda memurun alabileceği maksimum izin süresi 18 ayken diğer hastalık hallerinde ise maksimum 12 aydır.
Kısacası özel sektör veya kamu fark etmeksizin her çalışan, rahatsızlık durumunda iyileşmek için hastalık iznine ayrılabilir. Buna ek olarak çalışanın kendi rahatsızlığından dolayı değil, bir yakınının hasta olması durumunda da kullanabileceği bir izin türü bulunur. Buna da refakat izni denir. Çalışanların kullanabileceği farklı bir izin türü olan refakat izni hakkında detaylı bilgi almak isterseniz “Refakat İzni Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.