Patent Nedir, Nasıl Alınır?

Patent; bir buluşun sahibine belirli bir süre boyunca o buluşu kullanma, satma veya üretme hakkı tanıyan yasal bir belgedir. Bu belge, buluş sahibinin fikri mülkiyetini korumayı ve buluşu ticari olarak değerlendirebilmesini sağlar.

Patentlerin temel misyonları arasında inovasyonu teşvik etmek ve ekonomik büyümeye katkı sunmak ilk sıralarda gelir. Patentlerin ne işe yaradığına dair daha detaylı bilgiler edinmek istiyorsanız ve patent hakkının sunduğu avantajları merak ediyorsanız doğru yerdesiniz.

Patent Ne İşe Yarar?

Patentler, buluş sahiplerinin fikirlerini korumanın yanı sıra bazı avantajlar da sunar. Patentin sunduğu bazı önemli faydaları şu şekilde sıralayabiliriz:

Patent Hakkının Sağladığı Avantajlar

Patent hakkının sahibine sunduğu belli başlı avantajlar şunlardır:

• Tekel Hakkı: Patent sahibi, belli bir süre boyunca buluşunu tek başına kullanma ve üretme hakkına sahip olur. 
• Gelir Elde Etme Hakkı: Patenti alınmış bir ürün satılarak veya lisanslı biçimde üretip satışa sunularak gelir elde edilebilir. Patent sahibi kişiler, patentlerini başka şirketlere veya kişilere lisanslayarak (lisanslı kullanıcı biçiminde satış yaparak) ek gelir kaynakları yaratabilir.
• Rekabet Avantajı: Bir ürünün veya formülün patentine sahip olmak, rakiplerin aynı formülü veya ürünü üretmesini engelleme hakkı tanır. Bu da pazar payını korumak ve genişletmek açısından ciddi bir rekabet avantajı demektir.
• Yatırım Çekme: Yatırımcılar için önemli güvencelerden birisi de patenttir. Patentli bir buluş veya bir ürün, yatırımcıların ilgisini çekerek finansman sağlama konusunda fırsat doğurur.

Patent ile Fikir ve Buluşların Korunması

Patentlerin en önemli özelliklerinin başında, buluşların ve fikirlerin korunması gelir. Bu korunma çerçevesinde buluş sahibinin fikri mülkiyet hakkı güvence altına alınırken haksız rekabet veya hak kayıpları da önlenir. Bu sayede yenilikçi fikirlerin ticari hayata geçirilmesinde güvenlik faktörü ön planda tutulur. Ayrıca patentlerin, buluş sahiplerine yeni projelere yatırım yapma motivasyonu sunma ve emeklerinin karşılığını alabilmelerini sağlama gibi yönleri de vardır.

Patent Nasıl Alınır?

Patent alma işlemi, belirli aşamalarla şekillenen bir süreçtir. Bu sürecin doğru yönetilmesi, patent hakkının başarıyla alınması adına önem taşır.

Aşama 1: Patent Konusunun Belirlenmesi

İlk aşama, patentin konusunun belirlenmesidir. Bu konu belirlenirken ortaya konulacak kavramın ya da buluşun yenilik arz etme ve farkındalık kriterlerine sahip olma gibi ihtiyaçları karşıladığından emin olunmalıdır.

Patent Konusunun Yenilik ve Farkındalık Kriterlerini Karşılaması

Bir buluşun patentlenebilmesi için daha önce benzerinin yapılmamış olması ve belirli bir sorunu çözmeye hizmet ediyor olması gibi gereksinimleri karşılaması gerekir. Buluş; yenilikçi ve özgün olmalı, çözüm sunduğu alanlardaki mevcut süreçlere uygulanabilmelidir. Bu gibi konular söz konusu buluşun pratikte de kullanılabilir olduğunu kanıtlayan detaylardır.

Aşama 2: Patent Türünün Seçilmesi

Patent başvurusunda ikinci aşama, patent türünün seçilmesidir. İncelemeli ve incelemesiz olmak üzere iki farklı patent tescil türü vardır.

İncelemeli Patent Tescili

Türk Patent Enstitüsüne yapılan patent başvuruları, şekli şartlara uygunluk ve patent verilebilirlik kriterlerini sağladığında başvuru sahibine araştırma kuruluşunun seçilmesi ve gerekli belgelerin sunulması için resmi yazı gönderilir.

Başvuru sahibi, seçtiği araştırma kuruluşuna dosyayı sunar ve bu dosya araştırma için gönderilir. Araştırma raporu olumluysa veya olumsuzluklar düzeltilirse inceleme için dosya tekrar gönderilir. İnceleme raporu olumlu olursa incelemeli patent verilir. Olumsuzluklar giderilmezse başvuru sahibi dosyayı revize ederek tekrar incelemeye gönderebilir. Süreç, araştırma/inceleme kuruluşunun yoğunluğuna ve gelişen durumlara göre değişir. 

Türk Patent Enstitüsü, patenti 3. şahısların itirazına açar ve incelemeli patent belgesi verildikten sonra 1 aylık bir yayın yapar. Alınan patent, sadece Türkiye sınırları içinde koruma sağlar. Uluslararası tescil istenirse başvuru tarihinden itibaren 1 yıl içinde seçilen ülkelerde başvuru yapılabilir.

İncelemesiz Patent Tescili

10 Ocak 2017'de yürürlüğe giren 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ile önceki mevzuat kaldırılmıştır. Ancak 10 Ocak 2017'den önce yapılan başvurular için incelemesiz patent tescili mümkündür. Eski 551 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılan başvurular gerekli şartları sağladığında başvuru sahibine araştırma kuruluşunun seçilmesi ve belgelerin sunulması için resmi yazı gönderilir. Araştırma raporu olumlu veya olumsuz olabilir. Olumsuzluk durumunda başvuru sahibi inceleme talep etmeyerek incelemesiz patent tercih edebilir ve 7 yıllık koruma sağlar. 

Bu süreçte Türk Patent ve Marka Kurumu, patenti 6 ay süreyle itirazlara açar ve patent verildiğinde 1 aylık bir yayın yapar. Alınan patent sadece Türkiye'de geçerlidir, uluslararası tescil için başvuru tarihinden itibaren 1 yıl içinde seçilen ülkelerde başvuru yapılabilir.

Aşama 3: Patent Başvurusunun Yapılması

İlk iki aşamayı takiben artık patent başvurusu gerçekleştirilebilir.

Gerekli Belgelerin Toplanması

Patent başvurusu için Türk Patent ve Marka Kurumunun talep ettiği belgeler eksiksiz ve hatasız biçimde toplanmalıdır.

Başvuru Formunun Doldurulması

İlgili kurumun standartlarını belirlediği başvuru formu doldurulmalıdır.

Resmi Harçların Ödenmesi

Patent başvurusu için gereken resmî harçlar ödenmelidir.

Bütün bunların ardından patent başvurusu gerçekleştirilmiş olur.

Patent Başvurusu Sonrası İşlemler

Patent başvurusu yapıldıktan sonraki süreç ise iki aşamalıdır.

Patent Başvurusunun İncelenmesi

İlk olarak yapılan patent başvurusu incelenir. Sunulan evraklar, eğer örnek veya numune varsa ilgili meta üzerindeki değerlendirmeler tamamlanır.

Patent Tescilinin Yapılması

Başvurunun olumlu sonuçlanması durumunda patent tescili yapılarak başvuran kişi veya kuruma tescil belgesi verilir.

Patent Hakkında Faydalı Bilgiler

Patent hakkında bilmeniz gereken faydalı bilgiler arasında özellikle kanunlar dikkat çekicidir.

Fikri Mülkiyet Hakları Kanunu

Fikri Mülkiyet Hakları Kanunu, iktisadi değer taşıyan fikri emek ürünlerini korumak üzere geliştirilmiştir. Fikri mülkiyet hukuku, sınai mülkiyet hakları ile telif hakları olmak üzere iki temel unsurdan oluşur. Telif hakları, eser meydana getirildiği anda ortaya çıkar. Bunun korunması için herhangi bir bildirime veya tescile ihtiyaç duyulmaz. 

Ancak sınai mülkiyet haklarında koruma elde edilmesi için ilgili buluş, marka veya tasarım tescil ettirilmelidir. Bu kanunun kapsamı; telif eserleri, eser sahibinin hakları, sınai mülkiyet hakları, patent, faydalı model, marka, endüstriyel tasarım ve coğrafi işaretlerdir.

Patent ile İlgili Kurumlar ve İletişim Bilgileri

Patent başvurusu ve diğer işlemler için başvurulabilecek farklı kurumlar vardır. Ülkemizde Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) patent başvuruları ve tescil işlemleri ile ilgilenir. Ayrıca uluslararası patent başvuruları için Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) ve Avrupa Patent Ofisi (EPO) gibi kurumlar da vardır. Bu kurumların web siteleri üzerinden güncel iletişim bilgilerine ulaşabilirsiniz.

Patent başvurusu ile birlikte başarılı olmak için risk analizinizi de doğru yapmanız gerekir. “Risk Analizi Nedir, Nasıl Yapılır?” başlıklı yazımızı inceleyerek konu hakkında detaylı bilgiler edinebilirsiniz.