Sözleşmeli Personel Nedir? Kapsamlı Rehber

Günümüz kamu yönetimi sisteminde farklı istihdam türleri bulunuyor. Bunlardan biri de sözleşmeli personel kavramıdır. Özellikle son yıllarda devlet kurumları ve bazı özel kuruluşlar, belirli süreli iş gücüne ihtiyaç duyduklarında bu istihdam modeline başvuruyor. Dolayısıyla bu kavram, en az “Özlük dosyası nedir?” sorusu kadar sık araştırılıyor. Peki, sözleşmeli personel tam olarak ne anlama gelir? 

Hakları, yükümlülükleri ve iş güvencesi gibi konular hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmak isteyenler için merak edilen tüm detayları yalın ve anlaşılır bir dille ele aldık.

Sözleşmeli Personel Ne Demek? Tanımı

Daha önce “4a/4b/4c sigorta nedir?” sorusunu cevaplamıştık. Şimdi de 4B sözleşmeli personel olarak da bilinen sözleşmeli personel kavramına açıklık getireceğiz.

Sözleşmeli personeller, kamu kurum ve kuruluşlarında belirli süreli işlerde çalıştırılan ve işveren ile yapılan yazılı bir sözleşme çerçevesinde görev alan kişilerdir. Bu kişiler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4. maddesinin B fıkrası kapsamında istihdam edilir. Kadrolu memurlardan farklı olarak sözleşmeleri genellikle yıllık olarak yenilenir ve sürekli kadro güvencesine sahip değillerdir. Görevleri, kurumların ihtiyaçlarına göre belirlenir ve aynı unvanda kadrolu çalışanlarla benzer sorumluluklar üstlenebilirler.

Sözleşmeli personelin hak ve yükümlülükleri, sözleşmelerinde belirtilen esaslara ve ilgili yönetmeliklere bağlıdır. Çalışma koşulları, izin hakları ve sosyal güvenlik durumları, kadrolu memurlara göre kısmen farklılık gösterir. Bu nedenle sözleşmeli personel, iş güvencesi konusunda zaman zaman belirsizliklerle karşı karşıya kalabilir. Ancak bazı düzenlemeler sayesinde bu kişilere belirli şartlar altında kadroya geçiş imkânı da tanınabilmektedir.

4B ve 4A Sözleşmeli Personel Farkları

Kamu sektöründe personel rejimi açısından en sık karşılaşılan iki istihdam türü, 4A ve 4B statüsüdür. 4A personel, özel bir iş yerinde sözleşmeli olarak çalışan kişilerdir. 4B sözleşmeli personel ise çoğunlukla özel bir bilgi ve uzmanlık gerektiren bir iş ya da proje bünyesinde istihdamın zorunluluk arz etmesi halinde geçici olarak kalkınma planları ile yıllık programlarda yer alan önemli iş ve projelerde çalıştırılması Bakanlar Kurulu tarafından uygun görülen, mali yıl ile sınırlı olarak istihdam edilebilen, kadro yerine ona uygun bir pozisyonda çalıştırılan kamu hizmeti görevlilerini nitelendirir.

4B personelin görev yerleri idare tarafından değiştirilebilirken 4A personel için bu süreç daha belirli kurallara bağlıdır. Ayrıca 4A personeller disiplin ve terfi gibi konularda daha net bir sistem içinde değerlendirilirken 4B personellerin işten çıkarılmaları daha kolaydır. Özetle 4A kadro anlamına gelirken 4B, geçici veya sözleşmeye dayalı bir istihdam biçimini ifade eder.

Peki, sigorta üzerine bütün kavramlara hâkim misiniz? Örneğin “Sigorta primi nedir? veya “Priminizin ödenip ödenmediğini nasıl kontrol edebilirsiniz?” gibi sorulara cevap arıyorsanız blogumuzda ilgili rehberlere ulaşabilirsiniz.

Sözleşmeli Personel Alımı Nasıl Yapılır?

Sözleşmeli personel alımı, kamu kurumlarının ihtiyacına göre belirlenen kontenjanlar doğrultusunda yapılır. Alım süreci genellikle merkezi sınav sonuçlarına (KPSS) dayalı olarak gerçekleşir. Kurumlar, ihtiyaç duydukları pozisyonlara göre ilan yayımlar ve adayların belirli şartları sağlamaları beklenir. Başvuran adaylar, KPSS puanlarına göre sıralanarak ya doğrudan atanır ya da mülakat sürecine tabi tutulur.

Bazı kurumlar, uzmanlık gerektiren alanlarda yazılı sınav ya da sözlü mülakat gibi ek değerlendirme süreçleri uygulayabilir. Adayların başvuru sırasında belirtilen belgeleri eksiksiz bir şekilde sunmaları gerekir. Süreç sonunda başarılı bulunan adaylar, ilgili kurumla yıllık veya belirli süreli sözleşme imzalayarak göreve başlar. Bu sözleşmelerin yenilenmesi, kurumun ihtiyacına ve personelin performansına bağlıdır.

Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar

Sözleşmeli personelin görev süresi, çalışma saatleri, izin hakları ve maaş gibi konular, “Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar” yönetmeliği ile belirlenir. Bu yönetmelik, personelin hem haklarını hem de yükümlülüklerini düzenleyen temel çerçeveyi oluşturur. Yönetmelikte hangi pozisyonlarda sözleşmeli personel çalıştırılabileceği ve hangi şartlarda görevlerine son verilebileceği detaylı şekilde belirtilmiştir.

Ayrıca bu esaslara göre sözleşmeli personelin görev değişikliği, sözleşme yenileme süreci ve disiplin hükümleri gibi konular da netleştirilmiştir. Kurumlar bu yönetmeliğe uygun hareket etmek zorundadır. Bu sayede sözleşmeli personelin hak kayıpları yaşamasının önüne geçilmesi hedeflenir. Ancak uygulamada kurumdan kuruma farklılık gösteren yorumlar söz konusu olabilir.

Sözleşmeli Personel Ne Kadar Maaş Alır?

Sözleşmeli personel maaşları; görev yapılan pozisyona, öğrenim durumuna ve hizmet yılına göre değişiklik gösterir. Genellikle merkezi yönetim tarafından belirlenen ücret skalası üzerinden ödemeler yapılır. Örneğin sağlık çalışanı, mühendis veya tekniker gibi pozisyonlarda görev yapan sözleşmeli personelin maaşları farklılık gösterir. 2025 yılı itibarıyla sözleşmeli personel maaşları aylık ortalama 39.500 TL civarındadır.

Maaşlara sosyal yardımlar, ek ödemeler veya döner sermaye gelirleri gibi kalemler de eklenebilir. Ayrıca aile yardımı, çocuk yardımı gibi bazı ek haklar da sözleşmeli personele verilebilir. Ancak kadrolu memurlara göre bu hakların kapsamı sınırlı olabilir. Maaş artışları ise genellikle toplu sözleşme dönemlerinde belirlenen zam oranları çerçevesinde yapılır.

Sözleşmeli Personel Tazminat Alabilir mi?

Sözleşmeli personelin tazminat hakkı, çalıştıkları sözleşme şartlarına ve görev sürelerine göre değişir. Normal koşullarda sözleşme süresi sona erdiğinde ve sözleşme yenilenmediğinde kıdem tazminatı hakkı doğmaz. Ancak bazı durumlarda, örneğin haksız fesih ya da kurum kaynaklı iş sonlandırmaları durumunda, tazminat alma imkânı doğabilir. Bu tür durumlar yargı kararlarına ya da toplu sözleşme hükümlerine göre değerlendirilir.

Ayrıca sözleşmeli personel, belirli bir süreyi doldurup kadroya geçmesi halinde artık memur gibi değerlendirilmeye başlanır. Bu durumda ileride tazminat hakkı elde etme imkânı olabilir. Tazminat konusunda hak kaybı yaşamamak adına sözleşme hükümlerinin dikkatle incelenmesi önerilir. Aynı zamanda sosyal güvenlik kurumlarından bu konuyla ilgili bilgi alınması faydalı olacaktır.

Sözleşmeli Personel Hangi Durumlarda İşten Çıkarılır?

Sözleşmeli personelin işine, sözleşme hükümlerine aykırı davranışlarda bulunması halinde son verilebilir. Örneğin görevini ihmal etmesi, disiplin suçları işlemesi ya da mesaiye sürekli geç gelmesi gibi durumlar iş akdinin feshiyle sonuçlanabilir. Ayrıca kurum ihtiyaçları doğrultusunda bütçe kısıtlamaları ya da pozisyonların kapatılması gibi sebeplerle de sözleşmeler yenilenmeyebilir.

Bunun yanı sıra sözleşmeli personelin görevini yerine getiremeyecek sağlık sorunları yaşaması da sözleşmenin feshi için gerekçe olabilir. Ancak bu tür fesih işlemleri, ilgili yönetmeliklere uygun şekilde yapılmalı ve çalışana yazılı olarak bildirilmelidir. Haksız yere yapılan fesihlerde yargı yoluyla itiraz edilebilir.

Sözleşmeli Personel İstifa Ederse Ne Olur?

Sözleşmeli personel, görev süresi dolmadan istifa etmek isterse sözleşmesinde yer alan yükümlülükleri göz önünde bulundurmak zorundadır. Özellikle bazı kurumlarda hizmet süresinin tamamlanmaması durumunda belirli yaptırımlar uygulanabilir. Örneğin eğitimini kurum bursuyla tamamlamış bir personelin istifası halinde tazminat ödemesi gerekebilir.

Bunun dışında istifa eden kişinin tekrar kamu görevine dönüşü bazı sınırlamalara tabi olabilir. Sözleşme bitiş tarihinden önce ayrılmak isteyen personelin bu kararı yazılı olarak iletmesi ve gerekçesini belirtmesi gerekir. İdare, istifayı kabul ettikten sonra süreç resmiyet kazanır. Ancak bu durum, gelecekteki kamu başvurularında değerlendirmeye alınabilir.

Sözleşmeli personel statüsü, kamu istihdamında esnek ama dikkatle değerlendirilmesi gereken bir yapıyı temsil eder. Hem iş güvencesi arayışı hem de kariyer planlaması yapanlar için bu statünün avantaj ve dezavantajlarını bilmek büyük önem taşır. Sözleşmeli personelin haklarını koruyabilmesi için sözleşme metinlerine hâkim olması ve yasal mevzuatı yakından takip etmesi gerekir. Doğru bilgiyle donatıldığında sözleşmeli istihdam modelinin kişisel ve kurumsal düzeyde sağlıklı bir çalışma düzeni oluşturması mümkündür.

Sözleşmeli Personel Hakkında Sık Sorulan Sorular

Sözleşmeli personel nedir?

Sözleşmeli personel; kamu kurumlarında belirli süreyle görev yapan, işverenle yazılı bir sözleşme imzalayarak çalışan kişidir.

4B sözleşmeli personel ne kadar maaş alır?

Görev unvanına ve hizmet yılına bağlı olarak 2025 yılında ortalama olarak 39.500 TL maaş bandından söz edebiliriz. 

Sözleşmeli personel tazminat alabilir mi?

Tazminat hakkı, sözleşme şartlarına ve fesih sebebine göre değişir. Haksız fesih durumunda tazminat alınabilir.

Sözleşmeli personel istifa ederse ne olur?

İstifa eden sözleşmeli personel, bazı durumlarda yaptırımla karşılaşabilir. Bu hallerde hizmet süresi ve sözleşme hükümleri önemlidir.

4B ve 4A personel arasındaki fark nedir?

4A personel, kadrolu memurdur ve iş güvencesine sahiptir. 4B ise sözleşmeli çalışır ve sözleşme süresine tabidir.