Avans Nedir, Avans Ödemesi Zorunlu mu?

Sigorta kapsamında çalışanlara her ay emeklerinin karşılığı olarak maaş ödemesi yapılır. Bu ödemenin yapılacağı zamanlar da işçi ve işveren arasında yapılan sözleşme ile belirlenir. Ancak kimi zaman çalışanların belirlenen ödeme gününden önce nakit ihtiyacı doğabilir. Böyle bir durumda çalışanlar, işverenden ön ödeme yani avans talep edebilir. Peki, işverenin çalışanlara avans vermesi zorunlu mudur?

Bu soruyu cevaplamak için kanunlar çerçevesinde avans kavramını incelemekte fayda var. O halde gelin, hukuki düzlemde “Avans nedir?” sorusunu cevaplayarak avans talep etmek için gerekli koşullar nelerdir, keşfetmeye başlayalım.

İş Kanunu Açısından Avans

Avans talep etme koşullarını daha iyi anlamak için ilk olarak işçi ve işveren haklarının esaslarının belirlendiği temel kanun olan İş Kanunu’na bakalım. 

İş Kanunu kapsamında çalışanların emeğinin karşılığı olarak ödenen ücret ile ilgili hükümler 32. maddede yer alır. Bu maddede çalışanlara verilen ücretin iş karşılığında işveren veya üçüncü taraflar tarafından ödenmesi ve ödemenin en geç ayda bir olacak yapılması gerektiği açıkça belirtilir. Ancak çalışanlara verilen avans ödemeleri ile ilgili İş Kanunu kapsamında herhangi bir düzenleme yer almaz. Sadece maaş ödeme sürelerinin iş sözleşmesi ile bir haftaya kadar düşürülebileceği belirtilir. 

Kısacası avans ödemesi hakkında İş Kanunu’nda herhangi bir net düzenleme söz konusu değildir. Sadece çalışan ve işveren arasında yapılan iş sözleşmesi ile maksimum bir ay olan ücret ödeme süresinin düşürülebileceğine vurgu yapılır. 

Borçlar Kanunu Açısından Avans 

Avans ödemesi hakkında İş Kanunu kapsamında net bir bilgiye yer verilmese de Borçlar Kanunu’nda avans ödemesine yönelik bir hüküm yer alır. 

Borçlar Kanunu’nun 406. maddesinde işverenin, işçiye zorunlu ihtiyacının ortaya çıkması durumunda ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda ise çalışanın hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlü olduğu belirtilir. 

Kimler Avans Ödemesi Alabilir? 

Borçlar Kanunu’nda yer alan açıklamadan da anlaşıldığı gibi çalışanların avans talep edebilmesi ve işveren için avans ödeme yükümlülüğün bulunması için çeşitli koşulların yerine getirilmesi şart. “Peki, bu şartlar nelerdir?” diyorsanız avans için gerekli koşulları şu şekilde sıralamak mümkün: 

• Çalışanın zorunlu bir ihtiyacının bulunması 
• Çalışanın avans istediği zamanda işverenin maddi imkanın olması 
• Çalışanın hizmetiyle orantılı olacak şekilde avans ödemesinin yapılması 

Tüm bu şartlar yerine getirildiği takdirde çalışanlar, işverenden avans talebinde bulunabilir. 

İşverenin Çalışana Avans Vermesi Zorunlu mudur? 

Yukarıda sıraladığımız tüm şartların karşılanması halinde işçi, işverenden o güne kadar çalıştığı günlerin karşılığı olan avans ödemesini isteyebilir. Ancak burada önemli olan işverenin bu talebi kabul etmesidir. Çünkü hem İş Kanunu’nda hem de Borçlar Kanunu’nda da görüldüğü gibi avans ödemek, işveren açısından zorunlu bir uygulama değildir. Bu ön ödeme için işçi ve işverenin anlaşması esastır.

Bu nedenle işveren, maddi imkanının olmaması veya gerekli görmemesi gibi nedenlerden dolayı çalışanın avans talebini reddedebilir. Kanunen bir zorunluluk bulunmadığı için de işverenin çalışanın avans talebini reddetmesi, haklı bir fesih gerekçesi olarak sayılmaz.

Tabii ki avans ya da ücret ödeme zamanları ile ilgili iş sözleşmesinde bir düzenleme yer alması halinde işverenin sözleşmede belirttiği zaman içerisinde çalışana ücretini veya gerekli durumlarda avans ödemesi vermesi gerekir. 

Ancak bir işveren olarak Borçlar Kanunu’nda belirtilen şartlar kapsamında avans talep eden bir çalışanın bu talebini yerine getirmek, çalışanın motivasyonu ve şirket bağlılığı açısından oldukça önemlidir. 

Yıllık İzin Kapsamında Avans İzin Uygulaması Nedir? 

Avans kavramı sadece çalışanın maaş ödemelerinde değil, yıllık izin kullanımında da karşımıza çıkar. Avans izin olarak bilinen uygulama kapsamında işverenler, bir yılını doldurmayan çalışanlarının da izin kullanmasını sağlayabilir. 

Bir çalışanın yıllık izin hakkı elde etmesi için çalıştığı iş yerinde bir yılını doldurması gerekir. Bu nedenle bir yılını doldurmayan çalışanların yıllık izin hakkı bulunmaz. Ancak avans izin uygulaması sayesinde bir yılını doldurmayan çalışanlar da izin kullanabilir. Tabii ki bu uygulama da işverenin inisiyatifine bağlı olduğundan çalışanın avans izin kullanması için öncelikle işverenin onayı gereklidir. 

“Peki, bir yılını dolduran çalışanın kaç gün yıllık izni bulunur?” diye merak ediyorsanız yıllık izin konusu ile ilgili detaylı bilgi almak için “Yıllık İzin Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Sonuç olarak avans kavramı ile çalışanların hem maaş ödemeleri hem de yıllık izin kullanımları açısından karşılaşmak mümkün. Ancak konu ister ücret ister yıllık izin olsun, her iki açıdan da çalışana avans verilmesi için işverenin onayı şart. Çünkü avans, yasal bir düzenlemeden öte işveren ve çalışan arasında yapılan anlaşmanın esas olduğu bir uygulamadır. 

Tabii ki bu uygulama kanunen zorunluluk teşkil etmese de bir işveren olarak çalışanların motivasyonunu güçlendirmek ve buna bağlı olarak iş verimliliğini artırmak için dikkat etmeniz şart. Uygun koşullar sağlanması halinde çalışanlara avans ve hatta performanslarını ödüllendirmek için teşvik ödemeleri yapabilirsiniz. “Peki, bu ödüllendirme sisteminin pratik bir çözümü var mı?” diye düşünüyorsanız da Ticket Compliments hediye kartı yanınızda. 

Ticket Compliments hediye kartı sayesinde çalışanlarınıza farklı alanlarda onlarca seçkin markadan kendi beğeni ve ihtiyaçlarına göre alışveriş imkanı tanıyabilir, aynı zamanda ödüllendirme sisteminde operasyonel yükünüzü azaltarak zaman tasarrufu sağlayabilirsiniz. 

Sıkça Sorulan Sorular 

Son olarak avans konusu hakkında sıkça sorulan soruları cevaplayalım. 

Avans ne demek? 

Sözlük anlamı öndelik olan avans kavramı, iş hayatında sıklıkla karşımıza çıkar. Çalışanlar, maaş ödemesinden önce nakit ihtiyaçları doğması halinde işverenden avans ödemesi talep edebilir. Buna ek olarak avans izin uygulamasıyla da işverenler, bir yılını doldurmayan çalışanlarının da yıllık izin kullanmasını sağlayabilir. 

Maaş avans nedir? 

İş sözleşmesinde belirlenen zamana göre işveren, çalışanlarına emeklerinin karşılığı olarak maaş ödemesini yapmakla yükümlüdür. Ancak bazen çalışanların maaş ödeme gününden önce nakit ihtiyacı doğar. Böyle bir durumda çalışan, işverenden o güne kadar çalıştığı günlerin karşılığı olan maaş avans ödemesini isteyebilir.