Gider Pusulası Nedir?

Diyelim ki işletmeniz için bir hizmet aldınız. Ancak hizmet aldığınız kişi, vergi mükellefi değil. Böyle bir durumda aldığınız hizmet karşılığında ödediğiniz tutar için size bir fatura kesemez. Peki, hizmet satın aldığınız kişinin fatura vermemesi halinde işletme için yaptığınız bu harcamayı nasıl gider olarak göstereceksiniz? Bunun cevabı gider pusulası kavramından geçiyor. 

Biliyorsunuz ki bir şirketin vergi avantajlarından yararlanması için gider göstermesi gerekir. Bu nedenle de vergi mükellefi olmayanlardan satın alınan mal ve hizmetleri gider olarak göstermenin bir yolu olan gider pusulası oldukça önemli. Ancak gider pusulası düzenlerken ve gider pusulası hesaplama yaparken dikkat etmeniz gerekenler bulunuyor. O halde, tüm detayları ile “Gider pusulası nedir?” öğrenmeye başlayalım.  

Gider Pusulası Hangi Durumlarda Düzenlenir?

Gider pusulası, belirttiğimiz gibi vergi mükellefi olmayanlardan hizmet veya mal alımlarında düzenlenebilir. Tabii ki gider pusulasının düzenleneceği durumlar, sadece bununla sınırlı değil. Vergi Usul Kanunu’nun 234. maddesinde yer alan gider pusulasına dair esaslara göre  gider pusulasının düzenlenebileceği durumları şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Bir mal veya hizmetin vergi mükellefi olmayan veya vergiden muaf tutulan kişilerden alınması,
• Arazi, araç, makine gibi sabit bir kıymetin basit usulde vergilendirilen vergi mükelleflerinden alınması,
• Tüketicinin ürünü iade etmesi,
• Serbest meslek faaliyetleri yapan bir kişiye ödeme yapılması,
• Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesinde belirtilen ressam, heykeltıraş, yazar gibi kişilerden eser alınması sonucu yapılan ödeme için gider pusulası düzenlenmesi gerekir. 

Gider Pusulasını Kimler Düzenlemeli?

Yukarıda sıraladığımız durumlardan biri söz konusu olduğu takdirde gider pusulası düzenlenerek hizmet bedelleri, gider olarak kaydedilebilir. 

Gider pusulası ise alıcı tarafından düzenlenir. Ancak alıcı tarafın gider pusulası düzenlemesi için tam mükellef olması şarttır. Hizmeti veya malı alan tarafın gider pusulasını düzenleyerek malı satan veya hizmeti sağlayan tarafa imzalatması gerekir.  

Gider Pusulası Nasıl Düzenlenir?

Gider pusulası düzenlemek için öncelikle vergi dairesinden izin alınması şart. Bu izin üzerine vergi dairesi tarafından başvuranın vergi levhasına göre izin belgesi düzenlenir. Bu izin belgesi, Maliye Bakanlığı’ndan alındıktan sonra gider pusulası basılarak gerekli işlemlerde düzenlenebilir. 

Ancak gider pusulası düzenlemek için tek yol, kağıt olarak bir belge oluşturmak değil. Gider pusulası, elektronik ortamda daha pratik ve hızlı bir şekilde kesilebilir. Gider pusulası düzenlemek isteyen kişiler e-fatura sistemini kullanıyorsa, gider pusulası kesmek için gerekli izni almışsa ve e-gider pusulası için altyapısını hazırlamışsa gider pusulalarını elektronik ortamda da düzenleyebilir. 

Gider Pusulasında Bulunması Gerekenler

İster kağıt ister elektronik ortamda olsun, düzenlenen her gider pusulasının üzerinde bazı bilgilerin yer alması gerekir. Bu bilgileri şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Tarafların isim ve soyisimleri (Tüzel kişilerde unvanları da eklenir.) 
• Alıcı ve satıcının adresleri 
• Alıcı tarafın bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi numarası 
• İşin niteliği, malın cinsi ve miktarı ile ilgili detaylar 
• Malın veya hizmetin bedeli 
• Vergi oranı ve toplam vergi tutarı 
• İşin gerçekleştiği tarih
• Belgenin seri ve sıra numarası 

Tüm bu bilgiler eksiksiz bir şekilde doldurularak gider pusulası düzenlenebilir. Ancak Vergi Usul Kanunu’nda belirtildiği gibi gider pusulasının iki nüsha olacak şekilde düzenlenmesi gerekir. Bir nüshası işi yapan tarafa verilirken diğer nüsha ise mal veya hizmet satın alan tarafta kalır. 

Ayrıca gider pusulası nüshalarının işin yapıldığı tarihten itibaren 7 gün içerisinde düzenlenmesi gerekir. Bu süre içinde gider pusulası düzenlenmediği takdirde yasal olarak hiç düzenlenmemiş sayılır. Bu nedenle gider pusulası keseceğiniz zaman tarih aralığına dikkat etmeniz oldukça önemli. 

Gider Pusulası Stopaj Oranları Nedir?

Stopaj, doğrudan kazanç üzerinden kesilen bir vergi türüdür. Gider pusulası ile de vergi mükellefi olmayan mal veya hizmet sağlayıcılara yönelik bir ödeme yapıldığı için satıcının kazancından stopaj vergisi kesilir. Ancak kesilecek stopaj vergisinin tutarını belirlemek için mal ve hizmetin türüne bakmak gerekir. Çünkü stopaj oranları, alınan mal ve hizmetin türüne göre farklılık gösterir.

Gider pusulası ile ödeme yapılacak bazı işlerin güncel stopaj oranları şu şekildedir: 

Stopaj vergisi ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve daha fazla ödeme türüne göre stopaj oranlarını öğrenmek için “Stopaj Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.  

Gider Pusulasında Vergi Nasıl Hesaplanır?

Gider pusulasına uygulanan stopaj vergisi ile ilgili oranları incelediğimize göre şimdi, vergi tutarının hesaplanmasına geçebiliriz. Stopaj vergisini hesaplarken dikkat etmeniz gereken ilk konu, stopaj her zaman brüt ücret üzerinden hesaplandığı için gider pusulasında belirtilen ödemenin brüt tutarının bulunmasıdır. Brüt tutarı belirledikten sonra mal, hizmet türü ve stopaj oranına göre hesaplama yapabilirsiniz. 

Örneğin ürün fotoğrafları için bir fotoğrafçıdan hizmet aldınız ve hizmetin bedeli 10.000 TL tuttu. Öncelikle bu tutarın brüt değerini hesaplamanız gerekir. Brüt değeri bulmak için bu ödemenin stopaj oranı %20 olduğundan dolayı öncelikle hizmet bedelini 0,80’e bölmelisiniz. 

Brüt tutar: 10.000 TL / 0,80 = 12.500 TL çıkar. 

Şimdi, brüt değer üzerinden stopaj vergisini hesaplayabilirsiniz. Bu fotoğrafçının verdiği hizmet, serbest mesleğe girdiği için stopaj oranı %20’dir.

Stopaj vergisi tutarı: 12.500 TL x %20 = 2.500 TL olur. 

Örnek hesaplamadan da anlaşılacağı gibi vergi bedelinin belirlenmesi için gider pusulası hesaplama yaparken brüt tutara ve ödeme türüne dikkat etmek oldukça önemli. Bunlar belirlendikten sonra mal veya hizmet bedeli üzerinden kesilecek stopaj vergisi kolaylıkla hesaplanabilir. 

Kısacası gider pusulası ile aldığınız mal veya hizmeti, şirket gideri olarak kaydedebilirsiniz. Ancak satıcı ile aranızda süreklilik içeren bir ticari faaliyet bulunuyorsa gider pusulası düzenlenemez. Böyle bir durumda cari hesap açarak finansal akışı takip etmeniz ve ödemeleri toplu olarak yapmanız mümkün. Cari hesap yönetimi ile ilgili detaylı bilgi almak isterseniz “Cari Hesap Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Son olarak gider pusulası ile ilgili sıkça sorulan soruları cevaplayalım. 

Gider pusulası ne demek? 

Gider pusulası, vergi mükellefi olmayan kişi veya kurumlardan alınan mal ve hizmetlerin belgelenmesi için kullanılan bir gider gösterme yöntemidir. 

Gider pusulası nasıl doldurulur? 

Gider pusulası doldururken tarafların ad-soyadları, adresleri, alıcı tarafın vergi numarası, işin niteliği veya malın cinsi ile ilgili detaylar, malın veya hizmetin bedeli, vergi oranı, toplam vergi tutarı, işin gerçekleştiği tarih, belgenin seri ve sıra numarası gibi bilgilere yer verilmesi gerekir. Tüm bu bilgiler eksiksiz bir şekilde doldurularak gider pusulası düzenlenebilir.

Gider pusulasını kim düzenler? 

Gider pusulasını, malı veya hizmeti alan taraf düzenler. Ancak alıcı tarafın gider pusulası düzenlemesi için tam mükellef olması gerekir. 

Gider pusulası nasıl işlenir?

Gider pusulası düzenlemek için öncelikle vergi dairesinden izin alınmalıdır. İzin üzerine vergi dairesi tarafından başvuranın vergi levhasına göre izin belgesi düzenlenir. Bu izin belgesi, Maliye Bakanlığı’ndan alındıktan sonra gider pusulası basılarak gerekli işlemlerde düzenlenip giderler kayıt altında tutulabilir.