Cari Hesap Nedir?

Ticari faaliyetler yaparken şirketler arasında sürekli finansal akışın olması oldukça normal. Diyelim ki elektronik cihaz satan bir işletmeniz var. Bunları yurt dışına ihraç etmek için bir lojistik şirketi ile anlaşmanız gerekli. Anlaştığınız lojistik şirketi de şirket içi elektronik cihaz ihtiyacını sizden karşılıyor. Sonuç olarak her iki tarafın da birbirine ödeme yapması gereken ve süreklilik içeren bir ticari ilişkiye girmiş oluyorsunuz. İşte, bu ticari ilişkideki borç ve alacakları doğru bir şekilde takip etmenin yolu da cari hesaptan geçiyor. 

Cari hesap, borçlu ve alacaklı taraf arasında, karşılıklı olarak mali işlemlerin takip edildiği bir hesap türü. Bu hesap ile ticari işlemlerdeki tarafların finansal yükümlülükleri kontrollü bir şekilde takip edilebilir ve düzenlenebilir. Kısacası bir işletmenin finansal durumunu ve nakit akışını takip etmek için cari hesap oldukça önemli bir paya sahip. O halde, cari hesap oluştururken ve cari hesap yönetimi yaparken dikkat etmeniz gerekenleri incelemeye başlayalım. 

Cari Hesap Sözleşmesi Nedir?

Ticaret Kanunu’nun 89. maddesinde cari hesabın tanımı açıkça yapılıyor. Bu tanıma göre cari hesap “İki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin bir sözleşmedir.”

Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi kanunen geçerli olacak şekilde alacak ve borçların takip edildiği bir hesap yani cari hesap oluşturmak için taraflar arasında bir sözleşme yapılması gerekir. Bu sözleşmeye de cari hesap sözleşmesi denir. 

Cari hesap sözleşmesi yazılı yapılmadığı takdirde taraflar arasındaki finansal akıştan kaynaklı borç ve alacak hesabı, Ticaret Kanunu gereğince geçerli olmaz.  

Cari Hesap Sözleşmesini Kimler Yapabilir? 

Tanımda da görüldüğü gibi cari hesap sözleşmesinin tarafları hakkında Ticaret Kanunu’nda özel bir düzenleme yer almaz. Bu nedenle cari hesap sözleşmesi, gerçek ve tüzel kişilerle yapılabilir. Ayrıca kişiler, ticari faaliyet uygulayabileceği gibi ticari faaliyet dışında aralarında  alacak ve borç hesabı olan taraflar da cari hesap sözleşmesi yaparak finansal akışın takibini sağlayabilir.

Bunun dışında bankalar tarafından da cari hesap yaygın olarak kullanılır. Bankalar kredi verirken kredi ödemelerini ve borçlarını takip etmek için kişi ve kurumlarla kredi sözleşmesine ek olarak cari hesap sözleşmesi yapar. 

Cari Hesap Takibi Nasıl Yapılır? 

Cari hesap takibi için borç ve alacağın aynı tablo üzerinde açıkça belirtilmesi gerekir. Her alacak ve borç kalemi bu tabloya işlenmelidir. Tabii ki tek bir taraf olduğu müddetçe cari hesap defteri tutarak bu tabloyu elle doldurmak oldukça kolay. Ancak taraflar fazlalaştığında bunu takip etmek zor olabilir. İşte, bu nedenle cari hesap takibi yazılımları bulunur. Bu yazılımlar sayesinde cari hesaba yönelik analiz ve rapor işlemleri hızlıca yapılabilir. 

Cari hesap takibinde hesapların karışmaması için her müşteri veya tedarikçi ile hesabın ayrıştırılması gerekir. Bunun için de cari kodlar kullanılır. Peki, cari kod nedir? Hesapların karışmaması için her hesaba bir kod verilir ve bu koda da cari kod denir. Cari kod sayesinde kişi veya işletmelerin hesabına ulaşılarak alacak ve borçlar kolaylıkla hesaba işlenebilir. 

Cari hesap takibinde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da alacakların hesaba geçirilmesidir. Çünkü kanun çerçevesinde bazı alacaklar, cari hesabın alacağı olarak kabul edilmez. Ticaret Kanunu’nun 93. maddesinde belirttiği gibi takas edilemeyen alacaklar ve belirli bir amaca harcanmak üzere ayrılan para veya mallar cari hesaba geçirilemez. Yani nafaka gibi takas edilemeyen ödemeler ve işletmenin vergi borcunu ödemek için ayrılan varlıklar, cari hesabın bir alacağı olarak hesaba işlenemez. 

Cari Oran Nedir, Nasıl Hesaplanır? 

Yukarıda da belirttiğimiz gibi bir işletmenin borç ve alacağını takip etmenin yolu cari bakiyeden geçer. Peki, bir işletmenin bu ticari faaliyetlerde ne kadar verimli olduğu nasıl ölçülür? İşte, bu ölçüm için cari oran kavramını bilmekte fayda var. 

Cari oran sayesinde şirket sermayesinin yeterliliği hesaplanarak işletmenin ödeme gücü ölçülebilir. Bunun için de şirketin sahip olduğu nakit para, stoklar veya alacaklar gibi kısa vadeli varlıklarının krediler, borçlar, faturalar gibi kısa vadeli borçlarına bölünmesi gerekir. Böylece işletmenin borçlarını karşılama konusundaki yeterliliği ortaya çıkarılır. 

Cari oran hesaplamasında işletmenin cari oranı yüksek çıkarsa bu durum, işletmenin borçlarını karşılayabileceğini gösterir. Ancak cari oranı düşük çıkan bir işletme, kısa vadeli borçlarını karşılamakta zorluk çekebilir. Bu da yatırımcılar ve kredi veren finans kuruluşları tarafından risk olarak değerlendirilebilir. 

Cari Bakiye Nasıl Tutulur? 

Finansal akışın takip edildiği cari hesaplarda, alacak ve borç ödemelerin çıkarılmasına yönelik taraflar arasında her yılın son günü gibi bir zaman aralığı belirlenir. Cari hesaba ait bu zaman aralığına da cari dönem denir. Bu zamanda sözleşme son bulabileceği gibi hesap devrederek devam da edebilir. Belirlenen zamana gelindiğinde de alacak ve borç kalemleri arasındaki fark çıkarılır. Bu şekilde cari hesap bakiyesi bulunur. 

Cari bakiye kontrolü ile alacak ve borç bakiyeleri tespit edilir. Eğer taraflar arasındaki cari hesap sözleşmesi son buluyorsa buna nihai bakiye denir ve ödeme yapılır. Ancak cari hesap sözleşmesi devam ediyorsa bu kontrol ile ara bakiye çıkarılır ve hesap devrine aktarılır. 

Taraflar arasında aksi bir anlaşma yapılmadığı müddetçe ara bakiye zamanlarında cari hesap borcu istenemez. Çünkü ilerleyen dönemde taraflar arası finansal akış devam eder. Bu nedenle de sadece nihai cari bakiye çıkarıldığında borç ve alacak ödemeleri yapılır.

Cari Hesap Sözleşmesi Ne Zaman Sona Erer?

Cari bakiye kontrolünde de anlaşıldığı gibi işletmelerin, cari hesapları kapatmak için taraflarla olan cari sözleşmelerinin bitimini beklemesi gerekir. Hesap devri yapıldığı müddetçe cari hesap sözleşmesi sona ermez. Peki, bir süre belirtilmediyse cari hesap nasıl kapatılır? Böyle bir durumda taraflardan biri, cari hesap sözleşmesini feshederek hesabın sonlanmasını talep edebilir. 

Ancak cari hesabın sona ermesi için farklı durumlar da söz konusu olabilir. Örneğin bir taraf iflas ettiğinde borç ve alacak ödemesi yapamayacağı için cari hesap sözleşmesi sona erer. Ayrıca sözleşme süresince taraflardan biri ölürse de 10 gün önceden bildirilmek şartıyla cari hesap sözleşmesi feshedilebilir.  

Kısacası cari hesap, müşteri ve tedarikçilerinizle alışveriş yaparken hesap tutmanın en kolay yolu. Sürekli para transferi yerine cari hesap ile borç ve alacak ödemeleri pratik bir şekilde çıkarılabilir. 

Buna ek olarak işletmelerin takip etmesi gereken farklı hesaplar da bulunur. Bunlardan biri de yasal olarak zorunlu olan, şirketin genel bilançosunu ve gelir-gider durumunu gösteren işletme defteridir. İşletme defteri hakkında detaylı bilgi almak için “İşletme defteri nedir? Kimler işletme defteri tutmalı?” yazımızı okuyabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular 

Son olarak cari hesap ile ilgili sıkça sorulan soruları cevaplayalım. 

Cari hesap ne demek?

Cari hesap, borçlu ve alacaklı taraf arasında karşılıklı olarak mali işlemlerin takip edildiği bir hesap türüdür. Bu hesap ile ticari işlemlerdeki tarafların finansal yükümlülükleri kontrollü bir şekilde takip edilebilir. 

Cari hesap sözleşmesi nedir? 

Borç ve alacakların takibinin yapıldığı cari hesapların kanunen geçerli olması için taraflar arasında sözleşme yapılması gerekir. Bu sözleşmeye de cari hesap sözleşmesi denir. Cari hesap sözleşmesi yapılmadığı takdirde taraflar arasındaki finansal akıştan kaynaklı borç ve alacak hesabı, Ticaret Kanunu gereğince geçerli sayılmaz. 

Borçlu cari hesap nedir? 

Rotatif kredi olarak da bilinen borçlu cari hesap, işletmelerin acil nakit desteğine ihtiyacı olduğunda bu ihtiyacını karşılamak için bankalar tarafından verilen bir kredidir. 

Cari hesap bakiyesi nedir? 

Cari dönemin sonunda tarafların alacakları ve borçları arasındaki fark çıkarılır. Bu hesaplama sonucunda bulunan tutara da cari hesap bakiyesi denir. 

Cari kod nedir?

Farklı kişi ve kurumlarla alacak ve borç takibi yapmak için bir işletmenin birden çok cari hesabı olabilir. Tüm bu hesapların karışmaması için de her hesaba bir kod verilir ve bu koda da cari kod denir. 

Cari hesap takibini kim yapar?

Cari hesap takibi, muhasebenin ilgilendiği konulardan biridir. Hesaplarda eksik veya hata olmaması için işletmenizin cari hesap takibini muhasebe departmanının yapmasında fayda var.