Finansal analiz nedir? Nasıl yapılır?

Kâr etmek, büyümek ve yeni pazarlara girmek gibi her şirketin belirlediği hedefler doğrultusunda stratejik planları bulunur. Bu planları hayata geçirirken verimliliği ölçmenin yolu da şirketin finansal gelişiminden geçer. Finansal gelişimi görebilmek için de analizler yapılmalı ve bu analizlerden elde edilen çıkarımlara göre gerekli aksiyonlar alınmalıdır. İşte, bu analiz sürecine de finansal analiz denir.

O halde gelin, şirketlerin mevcut finansal durumunu korumak veya iyileştirmek için bir gereklilik olan finansal analiz kavramını tüm detayları ile incelemeye başlayalım. 

Finansal Analiz Nasıl Yapılır?

Bir şirketin hedeflerine yönelik gelişimi görebilmek veya yeni hedefler belirlemek için şirket küçük ya da büyük ölçekli olsun, finansal analiz yapılması şarttır. Çünkü finansal analiz; bir şirketin mali durumunu değerlendirmek, faaliyetlerini ölçümlemek ve geleceğe yönelik tahminlerde bulunmak için mali tablolardaki kalemlerin incelenmesini ve karşılaştırılmasını kapsayan faaliyetler bütünüdür. 

Finansal analiz için işletmeye ait mali tabloların detaylı bir şekilde çıkarılması ve her bir tablonun yorumlanması gerekir. Finansal analiz yapılırken mali tablolarda genel olarak artış, azalış veya stabil durumlar incelenir ve bu değişimlerdeki neden-sonuç ilişkileri kurulur. Böylelikle veriler aracılığıyla şirketin finansal tablosu çıkarılır. 

Finansal Analiz Teknikleri Nelerdir? 

Verilerin okunması ve finansal tabloların yorumlanması için finansal analiz teknikleri bulunur. Bu teknikler uygulanarak finansal değerlerden bir sonuç çıkarılabilir. Mali tabloların incelenmesi ve yorumlanması için kullanılan teknikler ise şunlardır: 

Karşılaştırmalı Tablolar Analizi 

Finansal analiz tekniklerinden biri olan karşılaştırmalı tablolar analizinde bir işletmenin birbirini izleyen en az iki faaliyet dönemine ait mali tablolar karşılaştırılır. Tabii ki kıyaslanması ve değişimin görülmesi için tüm tabloların aynı muhasebe ilkelerine göre hazırlanması gerekir. Böylelikle işletmenin finansal verimliliği dönemsel olarak ölçülebilir. 

Dikey Yüzde Analizi 

Finansal tablolarda bulunan bir kalemin, tablo içerisinde yer alan diğer kalemlere göre payını ölçmek için dikey yüzde analizi tekniği kullanılır. Şirketin bir varlık ya da gider kalemi ve tüm kalemler içindeki payı bu teknikle incelenebilir.

Dikey yüzde analizi, sadece şirket bazında değerlerin oranlanması için değil, farklı şirketler arasında kıyaslama yapmak amacıyla da kullanılabilir. İşletmelerin finansal tabloları karşılaştırılarak şirketlerin sektör içindeki konumuna dair tahminler yapılabilir. 

Eğilim Yüzdeleri Analizi (Trend analizi)

Finansal analizde kullanılan tekniklerden bir diğeri, eğilim yüzdeleri analizidir. Bu analiz tekniği, trend analizi ya da yatay yüzde analizi olarak da bilinir.

Eğilim yüzdeleri analizi tekniği ile birbirini izleyen dönemlerdeki finansal tablolarda yer alan kalemler, temel alınan yıldaki kalemler ile kıyaslanarak gelişim yüzdesi hesaplanır. Böylelikle şirketin gelişim alanları, yıllara göre ölçülür. 

Oran Analizi

Finansal analiz teknikleri arasında en çok tercih edilen, oran analizidir. Çünkü bir finansal tablodan pek çok farklı oran çıkarılabilir ve çıkarılan bu oranlarla işletmelerin finansal durumu ile ilgili bilgi edinilebilir.

Tabii ki anlamlı yorumlar yapabilmek için bu teknikte birbirleri ile ilişkili veriler oranlanır. Daha sonra bulunan sonuçlar, geçmiş dönemin sonuçları ve başka işletmelerin oranları ile kıyaslanarak işletmenin finansal durumuna dair bir resim ortaya çıkarılabilir.

Finansal analiz için farklı teknikler bulunsa da finansal analiz yaparken hesaplamanın ve kıyaslamanın anlamlı bir şekilde yorumlanması için yıllara göre enflasyon oranlarına dikkat edilmelidir. Çünkü enflasyon, finansal değerleri etkiler ve bu da verilerin hatalı bir şekilde karşılaştırılmasına neden olur.  

Finansal Analizin Amacı Nedir?

Finansal analizin temel amacı, bir işletmenin geçmişteki mali durumunu inceleyerek geleceği hakkında öngörülerde bulunabilmektir. Bu amaç doğrultusunda pek çok kurum ve kuruluş, şirketin gelişimini ortaya koymak amacıyla finansal analize başvurur. 

Ancak finansal analiz, sadece şirketlerin kendi içerisinde gelişimi anlamak için değil, başka şirketlerin mali durumunu çıkarmak için de yol göstericidir. Bu nedenle finansal analizin amacı, analizi gerçekleştiren kuruma göre değişir. Kurumlara göre finansal analiz amaçlarını ise şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Bankalar tarafından yaptırılan finansal analiz: Bankalar, kredi talebinde bulunan şirketlerin geri ödeme gücünü ölçmek için finansal analiz yapar. Analizin yapılması için şirketin finans yöneticisinin gerekli verileri bankaya bildirmesi gerekir. Şirketin nakit akışı, borç/kaynak dengesi, sermaye yapısı, borçlanma detaylarına ilişkin verilerle kredi verecek kurumun finansal analiz yapması desteklenir. 
• Şirket yönetimi tarafından yaptırılan finansal analiz: Bu analiz ile şirket içindeki durum tespit edilerek yönetsel faaliyetler değerlendirilir. Böylelikle yönetimin aldığı kararların etkisi, veriler aracılığıyla ölçülür. Finansal analizin sonucuna göre yeni stratejiler belirlenebilir veya mevcut stratejide değişiklik yapılabilir. 
• Yatırımcı tarafından yapılan finansal analiz: Bir şirkete ortak olacak ya da yatırım yapacak, kısacası uzun vadeli olarak işletme finansmanına katkı sağlayacak kişi veya kurum, şirketin gelecekteki kazanma gücünü görmek ister. Bu amaç doğrultusunda yatırımcılar, yatırım yaptıkları ve yapacakları şirketlere finansal analiz yaparak yatırımın kârlılığı hakkında fikir sahibi olur. 

Finansal Analiz Türleri Nelerdir?

Finansal analiz, yapıldığı kuruma göre farklılaştığı gibi verilere ve analiz kapsamına göre de analiz türü değişir. Verilerin çeşitliliğine, finansal tabloların kapsamına ve analizin yapılma amacına göre çeşitlenen finansal analiz türleri ise şunlardır: 

• İç analiz: Şirket içi kontrol ve planlama için yapılır. 
• Dış analiz: İşletme dışındaki tarafların yaptığı analizler değerlendirilir. 
• Statik analiz: Belirli bir dönem veya tarihe ait finansal veriler analiz edilir. 
• Dinamik analiz: İşletmenin farklı dönemlerinde karşılaştırmalı analiz yapılarak değişim ortaya konulur. 
• Yönetim analizi: İşletmenin yönetsel faaliyetlerindeki kararlar için destek olmak amacıyla yapılan analizler bütünüdür. 
• Kredi analizi: İşletmenin kredi talebinde bulunduğu finansal kuruluşlar tarafından yapılan değerlendirmedir. 
• Yatırım analizi: İşletmenin gelecek dönemlerdeki kazanma gücünü ortaya koymak amacıyla yapılan analizlerdir. 

Finansal analiz, işletme özelinde mali tabloların çıkarılma ve yorumlanma sürecini kapsasa da görüldüğü gibi finansal analiz türüne göre incelenecek veriler farklılaşabilir. Burada dikkat edilmesi gereken ise finansal analizden yararlanırken varılmak istenen sonuç belirlenerek verilerin bu sonuç bağlamında değerlendirilmesidir. Böylece yapılan finansal analizin türü de daha net bir şekilde belirlenir. Örneğin şirket içinde finansal kaynakları değerlendirmek ve hedefler için bir fikir sağlanmak isteniyorsa bu bir iç analiz ve aynı zamanda yönetim analizi kapsamına girer.

Finansal Analizi Kimler Kullanır? 

Finansal analiz, bir işletmenin mali detaylarını görebilmek ve bu detaylara göre tahminlerde  bulunmak için etkili bir yoldur. Türlerinden de anlaşıldığı gibi analiz nedenine göre farklı veri kaynaklarını değerlendirmek ve buna göre bir sonuca varmak mümkün. Bu nedenle de finansal analizin genelde işletmeler tarafından kendi finansal durumlarını görmek için kullanıldığı düşünülse de analiz sadece işletmeler tarafından kullanılmaz. 

İşletmelere ek olarak bankalar ve yatırımcılar da finansal analizi kullanır. Bankalar, kredi vereceği işletmelerin finansal durumunu anlamak için şirketlerin mali tablolarını inceleyerek finansal analiz yapabilir. Ayrıca yatırımcılar da bir şirkete yatırım yaparken yatırımın geleceğine yönelik fikir sahibi olmak için finansal analiz sayesinden kazanma gücünü hesaplayabilir. 

Finansal Analizin Yararları Nelerdir?

Şirketlerin finansal kaynakları ve giderleri zaman içinde çeşitlenir ve dönemsel olarak değişebilir. Ayrıca bu değişim, sadece şirketten kaynaklı değil, mevcut finansal durumdan kaynaklı da olabilir. Bu nedenle de şirketin finansal durumunu görmek ve sürekli değişen pazar koşullarında istikrarlı bir ilerleyiş sağlamak için finansal planlama yapılması gerekir. Planlamayı yapabilmenin yolu ise finansal analizden geçer. 

Mali planlama için bir gereklilik olan finansal analiz, şu avantajları sayesinde de planlama sürecini daha kolay hale getirir: 

• İşletmenin genel durumuna yönelik oranlar ve yüzdeler çıkarılarak gelişimin daha net görülmesine yardımcı olur. 
• Geçmiş dönemde yapılan çalışmaların etkileri belirlenir ve buna göre aksiyon alınabilir. 
• Verilerin yorumlanması ile geleceğe dair daha gerçekçi strateji oluşturulur.

Tabii ki finansal analizin tüm bu faydalarından yararlanmak ve bir planlama oluşturmak için şirketin gelir ve giderlerinin takibini yapmak gerekir. Gelirden sağlanan kârın doğru ölçülmesi ise şirket giderlerinin doğru bir şekilde hesaplanmasına bağlıdır. “Şirket harcamaları nasıl takip edilir?” ve “Şirket giderlerinde başlıca dikkat etmeniz gereken harcamalar nelerdir?” öğrenmek için “Şirket harcamalarınızı takip etmenin avantajları neler?” yazımızı okuyabilirsiniz.