İnsan Kaynakları Yönetimi Nedir?

İnsan kaynakları yönetimi deyince hemen herkesin aklına sadece işe alım süreçleri gelse de bu birimde çalışanların birçok görev tanımı bulunuyor. İşletmelerin ve büyümekte olan şirketlerin oldukça önem verdiği bu departman; çalışanların sorumluluklarını üstlenmekten şirket verimini yükseltmeye kadar birçok göreve sahip. 

Peki, Profesyonel iş hayatında; yöneticisinden çalışanına her bireyin yetenek ve niteliklerinin ekonomik değerini belirleyen insan kaynakları yönetimi nedir ve tam olarak ne iş yapar?

Kişisel kariyerimiz boyunca kurumsal tüm şirketlerde iş bölümü ve çalışma prensibine göre belirlenmiş birden çok birimle karşılaşırız. Bunların içinde en sık duyduğumuz birim çalışan herkesin yakından bileceği gibi insan kaynakları yönetimidir. Gerek işe alınırken gerekse çalışma süremiz boyunca en çok yolumuzun düştüğü bölüm olan insan kaynakları yönetimi, ekonomiye fayda sağlayan varlık ve niteliklerin şekillenmesinde etkili bir unsur olarak yerini koruyor. 

Şirketlerin kurumsal bir kimlik kazanırken git gide daha da önemsediği ve iş yükü günden güne çoğalan insan kaynaklarının, mesleki gelişime dayalı katkısı da her geçen gün artıyor.

Kariyer planlamaları yaparken, hazırladığımız CV’nin değerlendirilmesini beklerken ve iş görüşmelerine giderken hep karşılaştığımız bu birimin detayları tam olarak neleri kapsıyor?

İnsan Kaynakları Yönetimi Kavramı Nasıl Doğdu?   

İnsan kaynakları yönetimi; işletmelerdeki işe alımın yapılması, iyi bir çalışan kadrosunun oluşturulması, mevcut insan kaynağının verimli şekilde kullanılması, çalışanların verimliliğini arttırma, gerektiği takdirde eğitimler düzenleme ve çalışanların hukuki hak ve süreçlerini takip etme gibi çalışmaların yürütüldüğü ekiptir.

Bugün şirketler için çok önemli bir işleve sahip olan insan kaynakları yönetimi, eski yıllarda daha çok çalışanların bordrolarını işleme, şirket içi etkinlik düzenleme ve formların eksiksiz bir şekilde düzeltilmesi gibi görevler üstleniyordu. Günümüzde ise çalışanların sosyal, psikolojik ve ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak üzere uygulamalar geliştirmek de bu birimin iş tanımları arasına girdi.

1960'larda, Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri ve Chicago Üniversitesi iktisatçıları Gary Becker ve Theodore Schultz insan kaynakları teorisini yarattılar. Bu bağlamda Becker, işçilere yapılan yatırımın, üretimin bir başka faktörü olan sermaye teçhizatına yatırım yapmaktan farklı olmadığını ayırt etti.  İnsan kaynağına yapılan yatırımın en az sermaye kadar değerli olduğu o yıllarda keşfedildi.

İnsan kaynakları bugün; eğitim, sağlık, zihinsel ve duygusal esenlik, dakiklik, problem çözme, insan yönetimi, iletişim yetenekleri gibi birçok nitelikleri içeriyor.

İnsan Kaynakları Yönetimi Ne İş Yapar?

İK’nın görev ve sorumlulukları yalnızca işe alım sürecinde değil çalışanlar işe başladıktan sonra da devam ediyor. Çalıştığı şirkette iş başı yapan çalışanın çalışma ortamlarının uygunluğunun sağlanması, işyerine adaptasyon süreci ve verimi arttırıcı aksiyonların alınması da yine insan kaynaklarının sorumluluğundadır.

İnsan kaynakları yönetiminin görev ve sorumlulukları kısaca özetlenecek olursa;  

İstihdam Etme

Yeni işe başlayacak bir çalışan seçerken işletmenin verimliliğini arttıracak, verilen pozisyonu en iyi şekilde icra edecek ve çalışma ortamına uyum sağlayacak çalışanların doğru şekilde tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır. İnsan kaynakları bu konuda açılan pozisyon için en uygun kişiyi bulma işlevi görür.

Çalışan Yönetimi

Çalışanların maaş ve avanslarının yönetilmesi, izin takvimlerinin hazırlanması, bordrolama, özlük bilgilerinin tutulması ve mazeret izinleri başta olmak üzere yapılan çalışmaların tümü insan kaynakları biriminin sorumluluğundadır.

Performans Yönetimi

İşe alınan çalışanın çalışma hayatı başladıktan sonra işyerindeki uyum ve ekip sinerjisini değerlendirmek de insan kaynaklarının görevleri arasında. Çalışanın verimliliğinin takip edilmesi, uyumluluk kontrolünün sağlanması ve daha konforlu bir çalışma ortamının oluşturulması için bir değerlendirmede bulunmak gereklidir. 

Belli aralıklarla performans değerlendirmesi almak için anketler düzenleme, seminer ya da konferanslar gerçekleştirme çalışanın işle ilgili olası sıkıntılarını, şikayetlerini gidermek adına atılacak adımlar olarak görülmektedir.

İnsan Kaynakları Yönetimi İlkeleri Nelerdir?

İnsan kaynaklarının daha sağlıklı bir yönetim anlayışı sunması için belirli ilkelere sadık kalması birime olan güveni artıracaktır. Çalışma uzmanlarının üzerinde uzlaştığı başlıca ilkeler şunlardır;

Yeterlilik İlkesi

Yeterlilik ilkesi her görev için en yetenekli çalışanın seçilmesi demektir. Bu ilkeyi yerine getirebilmek için herkesin katılabileceği sınavlar düzenlemeli, ilgilenen herkesin bu sınavlara başvuruda bulunabilmesi sağlanmalıdır.

Kariyer İlkesi

İnsan kaynakları yönetimi sadece gerekli bilgi, beceri ve yeteneğe sahip kişileri işe almanın yanı sıra bu kişilerin uygun çalışma ve yükselme olanaklarını sağlamaları gerekmektedir. Yetenekli kişilere şirkette kariyer yapma fırsatı tanındığında onların çalışma verimliliğini artırabilirler.

Eşitlik İlkesi

Eşitlik ilkesi gerek işe girerken gerekse kariyer basamakları tırmanılırken, dil, din, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce vb. nedenlerle ayrımcılık yapılmaması ve hiçbir kişi ya da gruba ayrıcalık tanınmaması olarak belirtilebilir. Buradaki kastedilen eşitlik fırsat eşitliğidir.

Güvence İlkesi

Bir işte kariyer yapmak için o işte uzun bir süre çalışma imkanına sahip olmak gerekmektedir. Bu yüzden kişiye iş güvencesi ve makam güvencesi sağlanmalıdır. İş güvencesi, kişinin haklı bir neden olmaksızın işten çıkarılmamasını ifade ederken, makam güvencesi ise kişinin yükseldiği makamdaki görevini koruyabilmesini ifade etmektedir.

Yansızlık İlkesi

Her çalışanın farklı siyasi fikirlere sahip olduğu göz önünde bulundurularak işe alım süreçlerinde siyasal amaçlı atamalardan sakınmak gerekmektedir. Ayrıca yöneticiler çalışanları arasında bir vatandaş olarak sahip oldukları düşünceler veya kullandıkları oy nedeniyle taraf tutmamalıdırlar