İhbar Tazminatı Nedir, Nasıl Hesaplanır?

İş yerlerinde çeşitli nedenlerden dolayı çalışan sirkülasyonu olabilir. Çalışanlar, kendi istekleri veya işverenin talebi üzerine işten ayrılabilir. Ancak bir çalışanın işten ayrılması durumunda hem çalışanın hem de işverenin zor durumda kalmaması için bu kararın önceden taraflara bildirilmesi şart. 

Bildirimden belirli bir süre sonra çalışanın iş sözleşmesi feshedilebilir. Fesih süresi ise çalışanın hizmet yılına bağlı olarak değişir. Eğer işveren veya çalışan tarafından İş Kanunu’nda belirtilen bu sürelere uyulmazsa da usulsüz fesih durumu ortaya çıkar. İşte, bu durumdan kaynaklı da usulsüz fesih yapan tarafın ihbar tazminatı ödemesi gerekir. Peki, ihbar tazminatı nedir?

Bu kavram, çalışanın işten çıkışında dikkat edilmesi gereken bir diğer konu olan kıdem tazminatı ile karıştırılsa da bu iki tazminat birbirinden oldukça farklıdır. İhbar tazminatı, İş Kanunu ile şartları belirlenen fesih sürelerine uyulmaması halinde usulsüz fesihte bulunan tarafın ödemesi gereken bir bedeldir. Bu bedelin hesaplanması için de çalışanın çalışma süresine ve bu süreye bağlı olarak belirlenen fesih sürelerine dikkat etmek gerekir. 

O halde gelin, tüm detayları ile bu tazminat türünü ve ihbar tazminatı hesaplama için dikkat edilmesi gerekenleri incelemeye başlayalım. 

İhbar Tazminatı Nasıl Alınır? 

İhbar tazminatı ile ilgili detaylar İş Kanunu’nun 17. maddesinde yer alan “Süreli fesih” başlığı altında açıkça belirtilir. Buna göre bu tazminatın konusunun belirsiz süreli iş sözleşmeleri olduğunu söylemek mümkün. Çünkü kanunda da belirtildiği gibi belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi şart. Bu bildirim şartına ve kanun ile belirlenen fesih süresine uymayan taraf olması halinde de ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü ortaya çıkar. 

Kısacası bir çalışan, işverene bildirim yapmadan işten ayrıldığı veya işveren, çalışanı bilgilendirmeden işten çıkardığı takdirde usulsüz fesih yapan tarafın diğer tarafa ihbar tazminatı ödemesi gerekir.

İhbar Tazminatı Şartları Nelerdir? 

Yukarıdaki açıklamadan da anlaşıldığı gibi ihbar tazminatı sadece belirli şartlara bağlı olarak ortaya çıkan bir durum. Tüm bu şartları ise şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Çalışan ve işveren arasında belirsiz süreli iş sözleşmesi varsa, 
• Sözleşme haklı bir nedenden ötürü feshedilmemişse, 
• İhbar sürelerine uyulmamışsa sözleşmenin feshi usulsüz fesih olur ve usulsüz fesih yapan tarafın karşı tarafa ihbar tazminatı ödemesi gerekir. 

Belirsiz süreli iş sözleşmelerini ilgilendiren bu mevzu için dikkat edilmesi gereken temel nokta ihbar süreleridir. Bir çalışanın ihbar süresi ise çalışanın hizmet yılına göre değişebilir. İhbar tazminatı, bu süreye göre hesaplandığı için de bu durum, doğrudan ödenmesi gereken ihbar tazminatı tutarını etkiler. 

İhbar Tazminatı Süreleri

“Peki, ihbar tazminatı süresi ne kadar?” sorusuna cevap bulmak için İş Kanunu’nda çalışma yılına göre belirlenen minimum sözleşme fesih sürelerine bakmakta fayda var: 

• 6 aydan daha az çalışanlar için: Bildirimden 2 hafta sonra 
• 6 aydan 1.5 yıla kadar çalışanlar için: Bildirimden 4 hafta sonra 
• 1.5 yıldan 3 yılda kadar çalışanlar için: Bildirimden 6 hafta sonra 
• 3 yıldan daha fazla çalışanlar için: Bildirimden 8 hafta sonra iş sözleşmesi tamamen feshedilir.

Sözleşmenin feshi için belirlenen bu süreler, aslında taraflar arasında işten çıkış bildiriminin en geç ne zaman yapılması gerektiğini bize gösterir. Örneğin 6 aydan daha az süredir çalışan bir kişi, işten çıkmayı planladığı tarihten 2 hafta önce işvereni bu konu hakkında bilgilendirmelidir. Bildirimden sonra çalışan 2 haftalık ihbar süresinde çalışır ve 2 haftanın sonunda iş sözleşmesi tamamen feshedilir. Bu süreye göre bildirimde bulunmayan ve işten haklı bir neden olmaksızın ayrılan kişilerin bildirim süresine göre ihbar tazminatı ödemesi gerekir. 

Tabii ki bu süreler, İş Kanunu’nda da belirtildiği gibi asgari sürelerdir. İşveren ve çalışan arasında yapılan iş sözleşmesinde bu süreler uzatılabilir. Bu nedenle çalıştığınız iş yeri için ihbar süresi ne kadar öğrenmek için iş sözleşmesini incelemenizde fayda var.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır? 

İhbar tazminatı hesaplama için de yukarıda belirttiğimiz çalışma yılına göre belirlenen ihbar sürelerine dikkat etmek gerekir. Çünkü bildirim şartına uymayan işveren veya çalışan, mevcut brüt maaşı üzerinde bildirim süresine göre hesaplanan ücret kadar ihbar tazminatı ödemek durumundadır. 

Örneğin bir işverenin, brüt maaşı 20.000 TL olan ve 1 yıldır çalışan bir personelini haklı bir fesih nedeni olmadan ve çalışana bildirmeden işten çıkardığını düşünelim. İş sözleşmesinde farklı bir süre belirtilmediği müddetçe çalışanın 4 haftalık ücreti tekabül eden yani 20.000 TL olarak hesaplanan ihbar tazminatını çalışana ödemekle yükümlüdür.

Tabii ki ihbar tazminatı sadece işvereni ilgilendiren bir konu değil. Çalışanlar da ihbar sürelerine uymadan ve işverene bildirim yapmadan işten ayrıldıkları takdirde işverene ihbar tazminatı ödemek durumundadır. 

İhbar Tazminatı ve Kıdem Tazminatı Arasındaki Fark Nedir? 

İhbar tazminatı ve kıdem tazminatı, genellikle karıştırılan iki farklı tazminat türüdür. Her ikisi de çalışanın işten çıkması ile ortaya çıksa da şartları ve ödeme yükümlülüğü olan kişiler tarafından farklılaşır. 

Kıdem tazminatı, iş yerinde bir yılını dolduran çalışanların almaya hak kazandığı ve çalışanın çalışma yılına göre emeğinin karşılığı olarak işverenin ödemesi gereken bir toplu paradır. Ancak yukarıda detaylarını incelediğimiz ihbar tazminatı sadece işvereni değil, çalışanı da ilgilendiren bir tazminat türüdür. Taraflardan biri, ihbar süresine uymadığı ve bildirimde bulunmadan işten çıkış gerçekleştirdiği takdirde karşı tarafa ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. 

Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı arasındaki bir diğer fark ise çalışma süresidir. Çünkü bir çalışanın kıdem tazminatı alması için en az 1 yıl aynı iş yerinde çalışması gerekir. Ancak ihbar tazminatı ile ilgili böyle bir süre sınırlaması söz konusu değildir. 1 yıldan az çalışan işçilerin de bildirim yapmadan işten çıkması veya çıkarılması durumunda usulsüz fesih yapan tarafa ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğar. 

Kısacası hem ihbar tazminatı hem de kıdem tazminatı, çalışanın işten çıkışı ile ortaya çıkan bir ödeme olsa da birbirinden oldukça farklıdır. Bir diğer tazminat türü olan kıdem tazminatı hakkında daha detaylı bilgi almak için “Kıdem Tazminatı Nedir? Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?” yazımızı okuyabilirsiniz. 

Sıkça Sorulan Sorular 

Son olarak ihbar tazminatı ile ilgili sıkça sorulan soruları cevaplayalım. 

1 yıllık ihbar tazminatı ne kadar? 

1 senedir çalışan bir işçinin İş Kanunu’nda belirtilen asgari ihbar süresi 4 haftadır. Buna göre işçi, usulsüz fesih ile işten çıktığı veya çıkarıldığı takdirde çalışanın 4 haftalık ücreti kadar ihbar tazminatı ödenmesi gerekir. 

4 haftalık ihbar tazminatı ne kadar? 

6 aydan 1.5 yıla kadar çalışanların kanunen 4 hafta ihbar süresi bulunur. Usulsüz fesih durumunda ise çalışanın ihbar süresi yani 4 haftalık brüt ücreti kadar ihbar tazminatı ödenmesi gerekir. 

Emekli olurken ihbar tazminatı alınır mı? 

Emeklilik nedeniyle işten ayrılma söz konusu olduğunda çalışan, geçerli bir nedenden dolayı ve kendi isteği ile iş sözleşmesini sona erdirdiği için ihbar tazminatı alma hakkı yoktur. 

İhbar tazminatı nasıl hak edilir? 

İhbar tazminatı ödenmesi için taraflar arasında usulsüz fesih durumu söz konusu olmalıdır. Yani iş sözleşmesinde belirlenen ihbar süresine uyulmaması halinde usulsüz fesih yapan tarafın karşı tarafa ihbar tazminatı ödemesi gerekir. 

İhbar tazminatı hangi durumlarda alınır?

İşveren ve çalışan arasında yapılan iş sözleşmesinde belirlenen ihbar süresine uymadan sözleşmenin usulsüz bir şekilde feshedildiği durumlarda, usulsüz fesih yapan işveren ya da çalışan, karşı tarafa ihbar tazminatı ödemelidir. 

6 aylık ihbar tazminatı ne kadar? 

İş Kanunu’nda belirtilen asgari süreye göre 6 ay çalışan bir işçi için ihbar süresi 4 haftadır. Buna göre çalışanın bildirim yapmadan işten çıkması veya çıkarılması durumunda 4 haftalık brüt ücreti kadar ihbar tazminatı ödenmelidir. 

2 haftalık ihbar tazminatı ne kadar?

6 aydan daha az çalışan işçilerin kanunen 2 haftalık ihbar süresi bulunur. Buna göre usulsüz fesih ile çalışanın işten çıkma veya çıkarılma durumunda 2 haftalık brüt ücret kadar ihbar tazminatı ödenmesi gerekir. 

İhbar tazminatını kimler alabilir? 

Çalışan ve işveren arasından belirsiz süreli iş sözleşmesi olması, sözleşmenin haklı bir nedenden ötürü feshedilmemesi ve ihbar sürelerine uyulmaması halinde usulsüz fesih yapan tarafın karşı tarafa ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğar. Yani ihbar tazminatını hem işveren hem de çalışan alabilir. 

Askere giderken ihbar tazminatı alınır mı? 

Askerlik nedeniyle işten ayrılan bir işçi, ihbar tazminatı hakkına sahip değildir. Çünkü taraflar arasında ihbar tazminatı yükümlülüğü doğması için iş sözleşmesinin feshi için haklı bir neden olmaması gerekir. 

İstifa eden işçi ihbar tazminatı alabilir mi? 

İşverenin bir çalışana ihbar tazminatı ödemesi için çalışanın ihbar süresinin dikkate alınmadan işten çıkarılması gerekir. Böyle bir durumda çalışan, işverenden ihbar tazminatı alabilir. Ancak çalışanın kendi isteği ile işten ayrılması halinde işverenin ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü olmaz.